Çemişgezek ve köylerindeki Alevi vatandaşlarımızın dini yaşayışı

Abstract

Çemişgezek tarih boyunca önemli bir yerleşim merkezi olduğu gibi, islam döneminde de çeşitli Selçuklu Beylikleri arasında çekişmeye sahne olmuş bir kale şehri durumundadır. Bu bağlamda Saltuklulardan bir kolun gelip burada beylik kurması da en önemli gelişmelerden biri olmuştur. Bölgedeki Osmanlı hakimiyetinin ilk dönemleri ve öncesinde Çemişgezek, tüm Dersim bölgesinin merkezi durumundadır. İlk Selçuklu akınları ile birlikte Dersim'in dağlık bölgelerine genelde Alevî Türkmenler yerleşirken, Çemişgezek ve Pertek gibi Murat ve Fırat nelıirlerinin kıyısındaki kısmen ovalık olan bölgelere ise genelde Sünnî Türkmenler yerleşmiştir. Osmanlı hakimiyetinin son dönemine kadar Çemişgezek'de Alevî nüfusun oranı %2'yi geçmemektedir.1 Sayılan o dönemde yüzün üzerinde olan Çemişgezek köylerinden, Alevîlerin yaşadığı köyler ise Kıraçlar, Yemişdere, Laluşağı ve Doğan gibi birkaç köyden ibarettir. Cumhuriyet dönemi ile birlikte Çemişgezek ilçesindeki Alevî nüfus hızla artmıştır. ilçenin Kuzeydoğusunda yer alan beş köyde ve güneydeki bir köyde "Zaza Alevileri"; ilçenin güneyindeki diğer beş köyde de "Savak Alevileri" oturmaktadır. İlçede Babamansur, Derviş Cemal ocakları talipleri ağırlığı oluşturmaktadır. Halk gündelik telaşı ile öğretiden uzaklaşmıştır. Alevi olduğunu bilmenin ötesinde hiçbir şey bilmeyen pek çok insan vardır. Uzun yıllardır cem yapılmamaktadır. Cemsiz, cemaatsiz büyüyen ikinci, üçüncü kuşak bir nesü yetişmektedir. Bununla birlikte son yıllarda kıpırdanmalar başlamjştff. Hçede Aşure günleri düzenlenen etkinlikler bunun en önemli kanıtı sayılabilir. Köyde ve çevre köylerde San Saltık Ocağı talibi olmamasına rağmen, cemlerde ve cenazelerde bölgede en etkin olan dede, San Saltık Ocağından Hozath Ahmet Saltık Dede'dir. Köylüler cenazelerine dede gelemezse cami imamım çağırmakta, her iki halde de sela verilmekte, cenaze namazı kddınlmaktadır. 1 BULUT, Faik; Belgelerle Dersim Raporları, s. 105. XIBölgede namaz kılan Alevî vatandaş yoktur. Ramazan orucu tutmamakta yerine Hızır ve Muharrem oruçları tutmaktadırlar. Muharremde ve Hızır'da kurban kestikleri gibi, hali iyi olanlar Kurban Bayramında da kesmektedir. Alevî toplumun, inançları yönüyle bir belirginlik yoktur. Neye ne kadar inandıklarını kendileri de çok kestirememektedirler. İlçe Alevileri terörden fazla zarar görmemişlerdir. Köylerden aşın bir göç vs. gerçekleşmemiştir Sünnilerle ilişkileri her geçen gün daha sıcak bir ortama kaymaktadır. Bu da bölge barışı ve millet bütünlüğümüz adına ümit verici bir gelişmedir.