Tire Necip Paşa kütüphanesindeki Necip Paşa Vakfına ait el yazma eserlerin Çarkuşe, Yekşah ve Zilbahar cilt kapağı özelliklerine göre kataloglanması

Abstract

Yazının keşfinden bu yana insanlar tüm bilgi birikimlerini, düşüncelerini, duygularını ve tarihsel olayları yazma-çizme gereksinimini duymuşlardır. Bu olgu içersinde insanların kendilerini dil'den sonra en iyi ikinci anlatma yolu olan yazı, önceleri taş, koyunun kürek kemiği, çanak çömlek parçaları, yırtıcı hayvan derileri, ağaç kabukları, papirüs ve parşömen gibi değişik materyaller üzerlerine çok zor şartlar altında yazılmakta idi. Kağıdın icadıyla beraber, kaçınılmaz olan yazı yazma dürtüsü, kitap dediğimiz yapıları oluşturmaya başlamıştır. Zaman içersinde bu yazılı belgeleri beraber korumak ve daha sonra onlara duyulan saygıyı ve özeni belli edebilmek için ciltler yapılmaya başlanmıştı.Toplumlar kendi düşüncelerini ve inançlarını kitap vasıtasıyla diğer medeniyetlere de yayma çabası içerisine girmişlerdir. Bu çaba sonrasında elle yazılan kitapların çok zorlu ve uzun zaman alması nedeniyle ortaya çıkan eserin korunması, bununla beraber içinde yazılanların değerini belli etmek için dışına da aynı özeni göstermeye çalışmışlardır. Değişik toplumların ve kültürlerin bu amaçla ortaya koydukları el yazması eserlerin cilt kapaklarının yapılış amacı aynı olsa da, yapım teknikleri ve süsleme unsurları birbirlerinden farklılıklar göstermektedir.Bu tezin birinci bölümünde cilt sanatı tarihçesi ve cildin yapılış teknikleri hakkında bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde Tire ve yöresinin Türk kültür hayatındaki yeri, Tire ve Necip Paşa hakkında tarihsel ve kişisel bilgileri yer almaktadır. Üçüncü bölümde ise; Osmanlı cilt sanatının en güzel örneklerinin görüldüğü Necip Paşa Kütüphanesi'deki tezimize konu olan yekşah, ciharguşe ve zilbahar tarzda bezenmiş cilt kapaklarından örnekler, açıklamalar ve çizimler bulunmaktadır. Tez değerlendirme ve sonuç kısmından sonra kaynakça bölümü ile sona ermektedir.

Human beings, since the discovery of writing, need to write down all their knowledge, thoughts, feelings and historical events. In this concept, writing - the second best way to express themselves for human beings after language was hardly done on materials such as stone, the blade bone of the sheep, pots and pans, skin of wild animals, outer covering of a tree, papyrus and parchment previously. With the discovery of paper, the inevitable instinct to write created the books. In time, to pay respect and care them, the written documents were started to be bound to hold the pages together.Societies made great efforts to spread their thoughts and beliefs among the civilizations through books. Since writing books by hand was very hard and required a long time people wanted to protect the work and they also wanted to care its covering to increase the value of the content. Although the reasons for binding the manuscripts are the same for many civilizations and cultures, the techniques and ornaments show differences.The first part of this thesis gives information on the history of bookbinding and the techniques. The second part describes the place of Tire and its vicinity in Turkish cultural life and gives historical and personal information about Tire and Necip Paşa. The third part includes samples, explanations and drawings of the Ottoman bookbindings found in the Library of Necip Paşa and ornamented in yekşah, çarkuşe and zilbahar techniques which form the subject of this thesis. The thesis concludes with the bibliography after the evaluation and conclusion parts.