Öğretmenlik meslek etik ilkelerinin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi (Kocaeli ili örneği)

Abstract

Bu araştırma ile öğretmenlik meslek etik ilkeleri ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkiyi ortaya çıkartmak, öğretmenlerin çalıştıkları kurum, kurumdaki görevleri, cinsiyetleri, yaşları, mezun oldukları eğitim kurumu, branşları ve hizmet süreleri açısından öğretmenlik meslek etik ilkeleri ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasında anlamlı fark olup olmadığını belirlemek amaçlanmıştır.Araştırma, tarama türünde bir araştırma olup önce ilgili literatür taranmış, daha sonra veriler araştırmacı tarafından geliştirilen Öğretmenlik Meslek Etik İlkeleri Ölçeği ve Janset Özen İşbaşı tarafından hazırlanan ve araştırmacı tarafından öğretmenlere uyarlanan Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği ile toplanmıştır. 5'li likert tipi ölçek kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi Kocaeli ili merkez ilçesindeki ilk ve ortaöğretim okullarında görev yapan 517 öğretmenden oluşmaktadır. Elde edilen işaretlenmiş anket formları SPSS v15.0 paket program ile istatistiksel analize tabi tutulmuştur. Verilerin alt gruplara dağılımı yüzde (%) olarak ifade edilmiş, ikili grup karşılaştırılmasında t testi, ikiden fazla grup karşılaştırılmasında ANOVA testinden yararlanılmıştır. Araştırmanın istatistiksel çözümlemelerinde anlamlılık düzeyi p< 0.05 olarak alınmıştır.Araştırma sonucunda; öğretmenlik meslek ilkeleri ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasında anlamlı bir ilişki olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. İlköğretimde çalışan öğretmenlerin orta öğretimde çalışan öğretmenlere göre, yaşlı öğretmenlerin genç ve yetişkin öğretmenlere göre hem öğretmenlik meslek etiği hem de örgütsel vatandaşlık davranışı özelliklerine daha fazla sahip oldukları ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin yöneticilere göre daha fazla örgütsel vatandaşlık davranışı sergilediği, kadın öğretmenlerin erkek öğretmenlere göre daha özgeci oldukları ve çalışma zamanlarına daha fazla uydukları ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin hizmet süreleri arttıkça özelikle mesleki gelişime ve yardımlaşmaya verdikleri önemin de arttığı bulgusuna ulaşılmıştır. Mezuniyet durumu lisansüstü olan öğretmenlerin diğer öğretmenlere göre olumsuzlukları daha anlayışlı karşıladıkları ortaya çıkmıştır. Sonuç olarak genç öğretmenlerin yaşlı öğretmenlerin bilgi ve deneyimlerinden yararlanmasının ve öğretmen yetiştirme programlarına etik konularının eklenmesinin, öğretmen eğitiminin kalitesini arttırmada katkı sağlayacağı düşünülebilir.

In this study, it is aimed to find out the relation between ethic principles of teaching profession and organizational citizenship behaviour; and to determine whether there is a significant difference between ethic principles of teaching profession and organizational citizenship behaviour according to the institution the teachers work at, their duties at the institution, their sexualities, their ages, the educational institution they graduated from, their branches and their service periods.As this study is a survey model study, the relevant literature was considered and the data were collected through the scale of Ethic Principles of Teaching Profession developed by the researcher and the scale of Organizational Citizenship Behaviour prepared by Janset Özen İşbaşı and adapted to teachers by the researcher. A 5-choice likert-type scale was used. The sample of the research consisted of 517 teachers working at primary and secondary schools in the centre of Kocaeli. Completed questionnaire forms on hand were analyzed using the SPSS v15.0 package software. Distribution of the data into subgroups were expressed as percentage (%), between group comparisons were done by using t test, and multiple group comparisons were done by ANOVA test. Significance level was taken as p< 0.05 in the statistical analysis of the survey.In the present study, it is seen that there is a significant relationship between the ethic principles of teaching profession and the organizational citizenship behaviour. It is discovered that both primary school teachers and old teachers have more ethic principles of teaching profession and more organizational citizenship behaviour characteristics than both secondary school teachers and young or adult teachers. Also, it is discovered that teachers show more organizational citizenship behaviour than administrators; female teachers are more altruist than male teachers; and female teachers stick to the working hours more than male teachers. It is established that as the teachers? service periods increase, the importance they especially give to their vocational development and cooperation also increases. It is seen that teachers who have postgraduate education tolerate the negativities better than other teachers. As a result, it can be considered that taking advantage of younger teachers from older teachers? knowledge and experiences, and also adding teaching subjects on ethics to the teacher education programme will provide benefit to increase the quality of teacher education.