Çeviriler ışığında Joseph Preiherrvon Hammer-Purgstall’ın edebiyatçı ve çevirmenlik yönünün irdelenmesi

Abstract

Çeviriler Işığında Joseph Freiherr Von Hammer-Purgstall'ın Edebiyatçı Ve Çevirmenlik Yönünün İrdelenmesi? başlığını taşıyan bu çalışma, farklı olan Doğu ve Batı kültürünün tarih boyunca kaynaşma ve etkileşim çabası içinde olmasında ünlü Şarkiyat Bilimci Hammer-Purgstall'ın rolü üzerine odaklanmaktadır. Bu odaklanmada, Purgstall'ın tarihçiliği, çevirmenliği, edebi, dini kişiliğinin oynadığı rollere ve bunların sonucunda ortaya çıkan yansımalara vurgu yapılmıştır.Bu çalışma, Purgstall'ın çok yönlü kişiliği hakkında bir bakış açısı kazandırmayı hedeflemektedir. Onun Doğu ve Batı kültürlerine yaptığı katkıların ortaya çıkarılmasıyla birlikte bu alanda yapılan ve yapılacak olan çalışmalara ışık tutacak ve kaynak olacaktır. Birinci bölümde, Hammer-Purgstall'ın görevleri ve yaşantısından yola çıkılarak hayatı irdelenmiştir. Hammer gerek resmi görevi gereği gerekse özel ilgisi sonucu, İstanbul'da kaldığı dört yıl zarfında Osmanlı tarihine ilişkin yazılı kaynakların neredeyse tamamından oluşan bir arşive sahip oldu. Topkapı kütüphanesindeki kitaplardan Suriye, Irak ve Mısır'daki yazmalara kadar pek çok kaynağı içeriyordu elinin altındaki arşiv. Bu arşive sahip olmasında görevlerinin ne gibi katkısı olduğuna ve onun sonuçlarını Avusturya Şark Akademisi'nde nasıl kullandığı gibi sorulara karşılık bulmaya ve bunları sorgulamaya çalışılmıştır. Tarihçi kişiliğinden yola çıkarak çok köklü bir geçmişi olan Osmanlı İmparatorluğunun kaynaksızlık sorununu nasıl çözdüğü sorusuna 'Osmanlı Tarihi' eseri incelenerek cevap verilmeye çalışılmıştır. Yaşamında dini yönden İslamiyete ne kadar çok yakınlaştığını gösteren birkaç somut kanıtla ispatlanmaya çalışılmıştır.İkinci bölümde, birikimlerini kullanarak, Doğu kültürüne hangi edebi eserleri bıraktığı ve bu eserlerin o kültürdeki önemi irdelenmiştir.Üçüncü bölümde, çevirmenlik özelliğinden yola çıkılarak çeviri ve şiir çevirisine yönelik modeller sunulmuş ve bir şiir çevirisi olarak `Divan-ı Kebir'in içinde yer alan çeviriler doğrultusunda seçilmiş olan Hammer ve Rückert şiirleri üzerinde ile karşılaştırma yapılarak uygulanmıştır.Dördüncü ve son bölümde ise diğer bölümlerden elde edilen bilgiler ışığında Türk ve Alman Kültürleri model alınarak Doğu ve Batıya olan yansımaları irdelenmiştir.Bu çalışmanın oluşmasında Hammer-Purgstall'ın yaptığı çeviriler, bıraktığı eserler ve görevlerinin etkileri yöntem olarak belirleyici olmuştur.

The study which has the title of ?Studying the literary and interpretership characteristics of Joseph Freiherr Von Hammer-Purgstall on the framework of translations? focuses the role of the famous Orientalist Hammer-Purgstall on two different cultures, The Western and Eastern Cultures, which have been trying so much to get interaction with each other throughout the history. On this focusing, the emphasis is on the importance of Hammer-Purgstall?s characteristic roles such as his being historian, literary man, interpreter and religious which cause different results at the end.The aim of this study is to gain a view on all rounder man, Hammer-Purgstall. Bringing on light his contribution to The Western and Eastern Cultures individually and socially will be source and light for the studies on this field. In the first part of this study, his life is revised by the light of his way of living and duties such as being interpreter and ambassador. Hammer-Purgstall obtains a huge archive including almost all written documents related to the Ottoman Empire because of both his special interest and official duty while he has been to İstanbul for four years. This huge archive covers lots of book sources from Topkapı Library to Syria, Iraq and Egypt. The answers of these questions are looked for: What kind of advantages did his duties provide with this archive and how did he use these results in Austrian Oriental Academy? By the light of the previous part, the inadequate source problem of Ottaman Empire which had a long history is tried to solve by studying his famous work, `The Ottaman Empire?, regarding him as being a history man. it was tried to prove how he was close to Islam Religion during some parts of his life by taking some concrete clues into consideration.In the second part, with the help of his experiences, the literary works he presented to the Eastern Culture and the importance of them in this culture are studied.In the third part, thanks to his being an interpreter, some of the important issues regarding translation especially poetry translation are explored and the importance of translation is emphasized. Models for translating poetry are presented and theory for poetry translation is suggested, explained, and applied to poems chosen from each of the cycles in Divan-ı Kebir by comparing with Rückert?s translations.At the last part, by the light of the evidences gained from the other parts, its reflections on The Western and Eastern Cultures are studied by taking the Turkish and German Cultures as a model.Hammer-Purgstall?s works, duties and translations as a method play a crucial role forming this study.