Faaliyet tabanlı maliyetleme sistemi ve faaliyet tabanlı maliyetleme sisteminin otel işletmelerinde uygulanması

Abstract

Faaliyet tabanlı maliyetleme; genel üretim giderlerini işletmede gerçekleştirilen faaliyetler ile ilişkilendiren ve faaliyet havuzlarında toplanan faaliyet maliyetlerini çok sayıda maliyet etkeni aracılığıyla ürünlere dağıtan ileri bir maliyetleme sistemidir. Sistem böylece genel üretim giderlerini sağlıklı bir şekilde ürünlere yükleyerek ürün maliyetlerinin geleneksel maliyetleme sistemlerine göre daha doğru hesaplanabilmesine imkân sağlamaktadır.Çalışmamızın kapsamını otel işletmeleri oluşturmaktadır. Otel işletmeleri elde ettiği döviz gelirleri, istihdama sağladığı olumlu katkılar vb. ile ülke ekonomisine büyük katkıları olan hizmet işletmeleridir. Ayrıca otel işletmelerinin toplam maliyetlerinin büyük kısmını genel üretim maliyetleri oluşturmaktadır. Dolayısıyla faaliyet tabanlı maliyetlemenin otel işletmelerinde ürün maliyetlerinin doğru olarak hesaplanmasına büyük katkılar sağlayacağı düşünülmektedir.Bu çalışmanın amacı; genel üretim giderlerinin yüksek olması nedeniyle, ürün ve hizmet maliyetlerinin hesaplanmasının zor olduğu otel işletmelerinde faaliyet tabanlı maliyetleme sistemi sayesinde geleneksel muhasebe sistemlerine nazaran, ürün ve hizmet maliyetlerinin daha doğru ve hassas şekilde hesaplanabileceğini ortaya koymaktır. Bu amaçla çalışmamızda öncelikle otel işletmelerinin karakteristik özellikleri ve diğer işletmelerden farklılık gösteren maliyet yapılarının özellikleri dikkate alınarak, faaliyet tabanlı maliyetlemenin otel işletmelerindeki uygulanabilirliği kapsamlı bir şekilde analiz edilmeye çalışılmıştır. Böylece çalışmanın kuramsal alt yapısı oluşturulmaya çalışılmıştır. Daha sonra faaliyet tabanlı maliyetlemenin otel işletmelerinde doğru ürün maliyeti hesaplamadaki öneminin anlaşılabilmesi amacı ile beş yıldızlı bir otel işletmesinde faaliyet tabanlı maliyetleme uygulaması gerçekleştirilmiştir.Çalışmamız neticesinde şu temel sonuçlara ulaşılmıştır;?Otel işletmelerinde genel üretim giderlerinin toplam giderler içindeki payının yüksek olması, faaliyet tabanlı maliyetlemenin uygulanabilirlik bakımından elverişliliğini daha da artırmaktadır.?Faaliyet tabanlı maliyetleme, boş veya katma değer sağlamayan faaliyetlerin tasfiye edilmesi ve birbirine benzer faaliyetlerin gruplandırılması suretiyle maliyetlerin düşürülmesini olanaklı hale getirebilmektedir.?Faaliyet tabanlı maliyetleme, satış objelerinin daha doğru fiyatlandırılmasını sağlayarak işletme yönetiminin ürün, müşteri ve hizmet bazında karlılık analizleri yapabilmesine imkân tanımaktadır. Böylece faaliyet tabanlı maliyetleme işletmenin daha sağlıklı stratejik kararlar almasına katkı sağlamaktadır.?Otel işletmelerinde genel üretim giderlerinin yıl boyunca dengeli bir dağılım göstermemesi, ürünlerle ilişkilendirilemeyen ve süreklilik göstermeyen pek çok faaliyetin olması, faaliyet tabanlı maliyetlemenin otel işletmelerinde uygulanmasını zorlaştıran faktörlerdir.?Faaliyet tabanlı maliyetleme uygulaması otelin türü, sınıfı, büyüklüğü, konumu, konsepti gibi pek çok özelliğe bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir.Anahtar Kelimeler: Maliyet, Faaliyet Tabanlı Maliyetleme, Geleneksel Maliyetleme Sistemi,Turizm, Otel İşletmeleri,

The Activity Based Costing System initially collects general overhead expenses into a defined activity pools and then they are distributed on products by various cost drivers in respect of their activity consumptions. Thus, indirect costs of each product are calculated more correctly than traditional costing systems.The context of our study consists of hotel enterprises. With their factors of carrying foreign exchange incomes and positive contribution for employment, hotel enterprises assist state economy at great scales. Furthermore a great piece of total costs of hotel enterprises consists of general overhead costs. Because of these properties, it is thought that Activity Based Costing System will contribute to correct products calculations.The aim of this study is to reveal advantage of Activity Based Costing System in hotel enterprises which are forced to calculate cost of services, because of high general production outcomes and to prove that this method is more correct and sensitive than traditional accountancy methods. So it would be possible to distribute general production costs on produced services more correctly. Reason for making this Activity Based Costing System analysis in hotel enterprise is that hotel enterprises keep various activities in their bodies. With this direction, it is assessed that effect of Activity Based Costing System would be reveal more clearly by using Activity Based Costing System in service enterprises. By the aim of More precise understanding for importance of Activity Based Costing System in hotel enterprises, an application of Activity Based Costing System in a five star hotel was implemented.As a result, we reached at the following outcomes ;?The high shares of general production outcomes in the total outcomes; makes Activity Based Costing System more applicable at hotel enterprises.?Activity Based Costing System separates free and invaluable activities groups similar activities. Because of this property of Activity Based Costing System, reduces costs.?Activity Based Costing System provides more correct costing calculation for sale objects and thus enterprise management becomes available for profit analysis on the basic of product, customer and services. After that, the enterprises decide more strategically at their operations.?Inbalanced outcomes of general overhead costs for the 2006-2008 period, many non-relative activities with products and discontinued activities make the application of the Activity Based Costing System difficult.?Application of Activity Based Costing System shows differences in type, class, volume, location and concept of hotels.Keywords: Cost, Activity Based Costing, Traditional Costing Systems, Tourism, HotelEnterprises,