Bu çalışma, XVI. yüzyıl Osmanlı edip, şair, müfessir ve dilcilerinden biri olan Muslihiddin Mustafa b. Şaban Sürûrî'nin, meşhur Arap dilcilerinden Mutarrizî'nin, muhtasar gramer kitabı olan el-Misbâh'ın üzerine yazmış olduğu Şerhu'l-Misbâh adlı eserini incelemeyi hedeflemektedir.Mutarrizî'nin el-Misbâh adlı eserinin üzerine pek çok çalışma yapılmıştır. Bunlardan biri de üzerinde çalıştığımız Şerhu'l-Misbâh'tır.Tez, Türkçe olarak yazılmış olup giriş ve onu takip eden üç bölüm, sonuç bölümü ve eserin edisyon kritiğinin yapıldığı son bölümden oluşmaktadır.Çalışmanın birinci bölümünde, Mutarrizî'nin hayatı, eserleri ve el-Misbâh adlı eseri incelenmiştir.İkinci bölümde, Sürûrî'nin hayatı ve eserleri incelenmiştir.Üçüncü bölümde ise, Osmanlı'da şerh geleneği, Sürûrî'nin şerh metodu ve Şerhu'l-Misbâh adlı eseri incelenmiştir.Sonuç kısmında ise eser hakkında değerlendirmelerde bulunulmuştur.Son olarak Şerhu'l-Misbâh'ın edisyon kritiği bölümüne geçilmiş ve tahkiki yapılmıştır.
This study aims to analyze Muslihiddin Mustafa b. Şabân Sürûrî?s, a writer, poet, annotator and linguist in the XVI. century Ottoman Empire, book `Sharh al-Misbâh? which is written about the grammar book, al-Misbâh, of Mutarrizî, a well known Arabic linguist.There are many studies on al-Misbâh. Sharh al-Misbâh, which is subject of this thesis, is one of the most notable paraphrases of al-Misbâh.The thesis is presented in Turkish. It consists of five sections: An introduction, following three sections, conclusion and critical edition.In the first section, I document biography and writings of Mutarrizî and analyze al-Misbâh.In the second section, I document biography and writings of Sürûrî.In section three, I document and analyze the tradition of paraphrase in Ottoman Empire, paraphrase methodology of Sürûrî and his writing, Sharh al-Misbâh.Following section includes concluding remarks on Sharh al-Misbâh.In the last section, I present critical edition of Sharh al-Misbâh.