Ortadoğu alt sisteminde İran dış politikası

Abstract

Araştırmanın amacı dünya siyasi tarihinde önemli bir dönemin sonu olarak kabul edilen Soğuk savaş'ın bitiminden günümüze Ortadoğu alt sisteminde İran dış politikasını inceleyerek bölgesel ve küresel anlamda ortaya çıkardığı etkilerini incelemektir. Çalışmada; Ortadoğu'da siyasi toplumsal ve ekonomik anlamda güçlü bir devlet olan İran'nın Soğuk savaş sonrası Uluslararası sistemdeki bölgesel, küresel ve konjektürel değişimlere karşı dış politik yönelimleri incelenecektir.İslam dünyasında farklı bir yaklaşımla Sünni ülkelerden ayrılan ve Şiiliğin 1979 devrimi ile siyasi anlamda temsil edildiği tek ülke olarak diğer İslam ülkelerinden ayrılan İran, sahip olduğu önemli petrol ve doğalgaz zenginliğiyle bölgenin en önemli enerji kaynağı ülkelerinden biri konumundadır. Sahip olduğu jeostratejik konum itibariyle hem soğuk savaş döneminde hem de soğuk savaş sonrası dönemde küresel güçlerin etki altında tutmak istedikleri bir ülke olmuştur. İran, özellikle şu son dönemde Nükleer Silah edinme konusundaki çalışmaları nedeniyle dünyanın gündemindeki yerini tutmaya devam etmektedir.Bu bağlamda araştırmada; bugün bölgesel bir alt sistem olarak Ortadoğu alt sistemindeki yapı nedir? Bu yapı İran dış politikasını nasıl şekillendirmektedir? İran dış politikasının belirlenmesinde İran siyasi yapısı, jeopolitiği, ekonomik yapısı ne kadar etkilidir? İran'ın soğuk savaş sonrası küresel güçlerle ve bölge ülkeleri ile ilişkileri ne seviyededir? Sorularına cevap bulunmaya çalışılmıştır.Araştırmanın sonucunda İran, Ortadoğu'da özellikle İsrail, ABD ve Türkiye gibi ülkelere karşı bir güç dengesi politikası geliştirdiği, nükleer güç sahibi İsrail ve ABD'ye karşı nükleer güç elde ederek hem bölgede etkin bir aktör olmak hem de İsrail ve ABD'ye karşı caydırıcı bir güç olabilmeye çalıştığı söylenebilir. İran dış politikasının belirlenmesinde İran siyasi yapısı, İran jeopolitiği, ekonomik gücü son derece etkili olduğu ve İran halkının 30 yıldır devam eden ideolojik rejime karşı memnun olmadığı; fakat kendisini düşman olarak gören batılı ülkelere karşı rejimi temsil edenlere destek olmayı tercih ettikleri sonuçlarına ulaşılmıştır.

The aim of the study is to examine Iran's foreign policy in the Middle East sub-system and its effects revealed in the regional and global scale starting from the end of the Cold War up to now as being accepted an important period in world political history .On this study; post- cold war Iran as a politically, socially, and economically powerful country in the middleast , Iran?s foreign political tendencies against regional, global, and conjunctural changes and trends will be examined.Iran ,as differentiated from the sunni countries with a different approach in İslamic world and differentiated from the other Islamic countries by means of the 1979 shia revolution as the only country represented that way in the political sense, is one of the most important energy resource providing countries in the region by having the richness of petroleum and natural gas .Because of its geo-strategic location during and after the period of the cold war and the post-cold war it has been a country that was desired to be kept under the influence of global forces. Iran especially nowadays, following its recent studies about how to obtain Nuclear Weapons world continues to keep its place on the agenda.To that extent in this research, today as a regional sub-system what is the structure of the Middle East sub-system? How does this structure shape Iran's foreign policy?Determining Iran's foreign policy how effective are the political structure of Iran, geopolitics, and the economic structure,?At what level Iran's post-cold war relations are with global powers and regional states? These questions above were tried to be answered?As a result of this study it can be said that, Iran in the middleast has been developing a balance of power policy particularly against Israil, USA and Turkey, and trying to be an effective power in the region by means of obtaining nuclear power at the same time trying to be a deterrent power against Israil and USA.Results that were reached ;In determining Iran's foreign policy, Iran?s political structure , geopolitics, economic power are highly effective and for 30 years the Iranian people are not satisfied with the ongoing ideological regime, but against the western countries who see them as their enemies Iranian people prefer to support those who represent the regime.