2002-2010 arası Türkiye'nin Ortadoğu politakası : Ortadoğu'da değişen Türkiye algısı

Abstract

21. yüzyılın başlarında olduğumuz şu günlerde, algı konusu devletlerin ve toplumların birbirlerini tanımlaması ve kimliklendirmesi açısından oldukça önemli bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir devletin diğer devleti dost ya da düşman olarak algılamasının, bu iki devlet arasındaki ilişkilerin de seyrini belirlediği söylenebilir. Bu bağlamda, söz konusu çalışma Türkiye'nin Ortadoğu bölgesinde değişen algısını ve bu durumun ikili ilişkilere yansımasını değerlendirmeyi amaçlamıştır. Bu çerçevede özellikle 2002 sonrası, yani AKP döneminde Türkiye'nin Ortadoğu politikası incelenmiştir. Bu dönem incelenirken, AKP döneminde Türkiye'nin bölgedeki algısının ne şekilde değiştiği sorusuna cevap aranmaya ve hangi faktörlerin söz konusu değişime katkı sağladığı irdelenmeye çalışılmıştır. Bunu yaparken;a)AKP'nin bir siyasi hareket olarak ortaya çıkmasına katkı sağlayan dönüşümler incelenmeye ve bu değişimler ile AKP iktidarının Türkiye'nin iç ve dış politikasına getirmeye çalıştığı yeni söylem ve anlayış değerlendirilmiş,b)Dış politikada meydana gelen söylem ve anlayış değişikliği ile tezin temel amacı olan Ortadoğu'da farklılaşan Türkiye algısı analiz edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca, son dönemde Türkiye'nin bölgede yükselen imajına katkı sağlayan faktörlerin irdelendiği bu çalışmada, bölge ülkelerinin ve halklarının Türkiye'yi algılayışındaki değişimin daha iyi anlaşılabilmesi amacı ile Türkiye ve Ortadoğu arasındaki tarihi ilişkilere de zaman zaman değinilmiştir.Bu amaç ile bölgedeki Türkiye algısının değişimini gösteren çeşitli kamuoyu yoklamaları, bazı devlet başkanlarının demeçleri, bölgedeki önemli bazı akademisyenlerin ve yazarların Türkiye'ye ve Ankara'nın bölgedeki rolüne ilişkin yorumları ile farklı ülkelerdeki bazı gazetelerde yer alan Türkiye ile ilgili değerlendirmeler incelenmiştir. Bunun yanı sıra, Türkiye ile Ortadoğu arasında geçmiş ve günümüzdeki ticaret hacimleri ile karşılıklı ziyaretler konusunda bir kıyaslama yapılmış ve böylelikle bölgede değişen Türkiye algısının, bölge ülkeleri ile ikili ilişkilere yansıması tartışılmıştır. Sonuç olarak, 1 Mart Tezkeresi'nin reddedilmesi, AB ile ilişkilerin gelişmesi, ?yumuşak güç? söyleminin benimsenmesi, İsrail ile ilişkilerin yapısının değişmesi ve Filistin konusunda daha aktif ve bölge ülkelerine yakın bir politika benimsenmesi gibi faktörlerin, Ankara'nın bölgedeki algısını olumlu bir şekilde değiştirdiği söylenebilir. Fakat çalışmada da vurgulandığı üzere, söz konusu durumun kalıcı olup olmadığı henüz belirgin değildir.

The concept of ?perception?, which is quite important in the 21st century, can shape the nature of interstate relations. Perception as a friend or as an enemy can have essential repercussions on diplomatic affairs.Accordingly, this study aims to explore changing perception of Turkey in the Middle East and to analyze its role in relations between Turkey and countries in the region. In this context, Turkey?s Middle East Policy, especially during the AKP government, is examined to evaluate the factors behind changing perception of Turkey. While examining this period, this thesis tries to explain how Turkey?s perception has changed and which factors has contributed to Turkey?s increasing image in the region. While doing this;a)This study seeks to observe key transformations that contributed the emergence of the AKP as a political party and to analyze the effect of the AKP?s new understanding of foreign and domestic policy,b)After reviewing AKP?s political background, this thesis examines changing perception of Turkey in the Middle East. In addition, to see clearly the changes concerning the perception of Turkey in regional countries and among nations, we occasionally mention historical relations between the Middle East countries and Turkey.Therefore, we try to explain the details and meanings of public opinion polls and to investigate Turkey?s influence, using presidential statements, articles of academicians? and columnists? related to Ankara?s role in the region. What is more, this thesis aims to explore principal reasons behind developing economic, cultural and political relations of Turkey with the regional countries by comparing contemporary trade volumes and reciprocal visits with previous decades.This work concludes that some factors such as the refusal of Bill of 1 March, improving relations with the EU, adoption of ?soft power? as a foreign policy principal, changing nature of relations between Tel-Aviv and Ankara, and Turkey?s active and constructive participation in regional conflicts enhance its image in the region. It is, however, uncertain whether Turkey?s positive image is durable or not.