Hendek kazası temettuat defterleri

Abstract

1844?1845 yıllarına ait Hendek Kazası'nın sosyo-ekonomik yapısı temettuat defterlerinden incelendiğinde Kaza'nın 11 mahalle ve 4 köyden oluştuğu, tahmini nüfusunun toplam 2545 kişi civarında olduğu görülmüştür.Kaza'nın etnik yapısı incelendiğinde, Türk nüfusunun yoğunlukta, Arap, Tatar, Laz, Kazak ve Kiptilerin azınlıkta olduğu görülmektedir. Kayıtlı bulunan hane reislerinin lakaplarından meslekleri, nereli oldukları, bedensel özellikleri, dini kimlikleri ve akrabalık ilişkileri gibi özelliklerini tahmin etmek mümkün olmaktadır.Hendek Kazası'nın köylerinde tarım ekonomisi kendini yoğun bir şekilde göstermektedir. Kaza merkezi halkı, esnaflık ve tüccarlıkla uğraşırken, aynı zamanda tarımı meslekleri ile birlikle yürütmüştür. Defterlerden meslek grupları ve mesleki gelir bilgilerine ulaşılmıştır. Ayrıca Kaza merkezi ve köylerinin toplam ekili alanları, nadasa bırakılmış alanları, üretilen tarım ürünleri vb. tarımsal faaliyetleri hakkında detaylı bilgi edinilmiştir.Hendek Kaza merkezi ve köylerinde tarımın yanında hayvancılığın yapıldığı, fakat hayvancılık meşgalesinin gelir sağlamaktan ziyade, kendi ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olduğu görülmektedir.Ayrıca kayıtlarda Hendek Kazası'nın vergi yükü ile ilgili bilgilere de ulaşılmıştır. Halktan vergi-yi mahsusa, aşar ya da cizyenin alındığı, buna ek olarak gayr-i müslimlerden alınan cizyenin Müslümanlığı kabul etmiş olmalarına rağmen kıpti halktan alınmaya devam edildiği bilgisine de ulaşılmıştır.

Studying socio-economical aspects of Hendek District from Tax records related to years 1844 and 1845 revals that the district consisted of 11 sector and 4 villages with approximated 2545 people.Studying ethnical structure of the district showes that majority of people were Turkish and the minorities were Arab, Tatar, Kazakh, Laz and Copt. It is possiable to estimate the charactristics such as their job, where they come from, their asstes, physical charactristics, religon and their relatives from their nicknames of the family head.The Hendek Distirict economy were mainly based on the agricultural economy . It can be seen in the central part of district the tradesmen at same time were dealing with agriculture. The records show information about profession groups and their incomes. Further more detailed information on total amount of agricultural lands, fallowing lands, products and activities can be reached.It is observed that in Hendek District and villages stock raising were done along with cultivation. Stock raising were not done for incomes but for their needs.Moreover the records give some information about tax load in the district. Also, information about collecting special tax from people, tax equal to one-tenth of income, head tax from non-Muslims is inferable. It can be seen that head tax collecting from non-Muslims still were collecting from Copts despite the fact that they had selected Islam as their religion.