Özelleştirmenin çalışan beklentileri açısından değerlendirilmesi ve bir örnek olay incelemesi

Abstract

Geçmişte ekonomik bunalımlar, sermaye yetersizliği, savaşlar gibi nedenlerle devletler ekonomik hayata müdahale ederek teşebbüsçülük rolünü üstlenmişlerdir. İlerleyen dönemlerde devletin ekonomiye bu şekilde direk müdahil olması serbest piyasa ekonomisine geçişte bir engel olarak görülmeye başlamıştır. Piyasa ekonomisinin gelişmesiyle devletin işlettiği bu kuruluşlar bu hızlı gelişmelere ayak uyduramamışlardır. Sonuç olarak bütçeye aşırı yük getiren bu kuruluşların özelleştirilmesi gündeme gelmiştir. Özelleştirmeler, devletin elindeki kuruluşların verimliliğini ve etkinliğini yitirmeden özel şirketlere devredilerek gerçekleştirilmesi halinde başarılı bir şekilde sonuçlandırılmış olacaktır. Bu sürecin problemsiz atlatılabilmesinde kuruluşlarda çalışan personelin olaya bakış açıları ve beklentileri ayrı bir önem arz etmektedir.Araştırmada çalışanların özelleştirmeden beklentileri ortaya konmaya çalışılmış, bu beklentilerin nelere yol açabileceği belirlenmeye çalışılarak, olumsuz etkilerin giderilmesine yönelik satıcı konumundaki kamuya ve alıcı konumundaki özel şirket yöneticilerine öneriler sunulmaya çaba sarf edilmiştir.Araştırma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, KİT' lerde ortaya çıkan sorunlara bağlı olarak gündeme gelen özelleştirme kavramı ele alınmıştır. İkinci bölümde ise çalışanların özelleştirmeye bakış açıları ve beklentileri onların öncelikli olarak motivasyonlarına etki edeceğinden motivasyon kavramına değinilmiş, motivasyon süreci, özellikleri, ilkeleri, yararları ve motivasyonu etkileyen faktörler açıklanmıştır. Üçüncü bölümde ise, özelleştirme kapsamındaki bir KİT' te çalışanlar ile anket tekniği yardımı ile gerçekleştirilen araştırmaya ait SPSS yazılımı ile elde edilen istatistiksel bilgi ve bulgular bulunmaktadır. Anketin güvenilirliğini ölçmek için Cronbach Alpa testi, cinsiyet, unvan, statü, eğitim düzeyi, hizmet sınıfı, çalışma süresi değişkenler bazında cevaplardaki değişkenliği ölçmek için bağımsız grup t testi ve tek yönlü varyans (Anova) analizi kullanılmıştır.Çalışma sonucunda, çalışanların özelleştirmeden beklentilerinin olumsuz yönde olduğu görülmüştür. Sorulara verilen cevapların cinsiyet, eğitim düzeyi, hizmet sınıfı, çalışma süresi değişkenleri bazında anlamlı bir ilişki olmadığı, unvan ve statü değişkenleri bazında ise, önemli ölçüde farklılıklar olduğu saptanmıştır.

In the past, because of reasons such as economic crises, lack of capital and wars, the states assumed the role of entrepreneurship by intervening on economic life. In later periods in this way the directly intervention of the state on the economy has begun to be seen as an obstacle in the transition to free market economy. With the development of market economy these state-owned organizations could not keep pace with rapid developments. As a result, the privatization of these institutions has been noted, because they over-burden the budget. Privatizations would be concluded successfully by implementation of the delegation these state-owned institutions to private companies without losing its efficiency and effectiveness. Perspectives and expectations of the staff in these organizations about this incident have great importance on overcoming this process smoothly.In the study by executing the expectations of the staff in privatized institutions it is aimed to determine what could these expectations cause and it has been strived to present proposals to state as a seller and to business executives as buyers for resolving negative impacts.The research consists of three parts. The first part is discussed the concept of privatization of SOEs? depending on emerging issues on the agenda. In the second the concept of motivation, motivation process, characteristics, principles, benefits and the factors that affect motivation had been explained, because the perspective and expectations of employees on privatization will primarily have an effect on their motivation. In the third section there are the research findings of the survey that conducted with employees of SOE within the scope of privatization and statistical information obtained by using SPSS software. To measure the reliability of the questionnaire the Cronbach Alpa-Test and to measure the variability with the answers on the basis of variables as gender, title, status, education level, class of service, working time independent group t test and one-way variance (ANOVA) analysis were used.As a result of the study it has been observed that the privatization had a negative effect on employee expectations. Answers to the questions have no significant relationship on the basis of variables as gender, education level, class of service, the working time; on the basis of variables as title and status it is determined that there are significantly differences.