Osmanlı Devleti’nin kuruluş döneminde Gelibolu’da sosyal ve kültürel hayat

Abstract

Osmanlı Devleti'nin Rumeli topraklarında ilk ele geçirdiği yer olması bakımından Geliboluönemli bir yere sahiptir. Gelibolu'yu ele geçirmeleri ardından Osmanlı Türkleri Rumeli veBalkan topraklarında hızla ilerlemeye başlarlar. İstanbul, o dönemde Bizans hakimiyetindebulunduğundan Anadolu'daki Türkler'in Gelibolu vasıtasıyla Rumeli topraklarına geçmelerimümkün olur. Bu sebeple, tarih boyunca gerek Anadolu'dan Rumeli'ye geçiş gerekseMarmara Denizi ve Karadeniz'e geçişi sağlaması bakımından stratejik öneme sahip olmuştur.Gelibolu, Selim II dönemine kadar da Osmanlı donanmasının merkezi üssü olmuştur.1352 yılında Türklerin eline geçen Gelibolu vasıtası ile Türkler, Avrupa içinde bulunduğu içsavaş, kıtlık, salgın hastalıklar, mezhep çatışmaları gibi sebeplerin de tesiri ile hızla Balkantopraklarında ilerlediler. Oldukça planlı hareket ettiği görülen Türkler, bu fetih hareketlerindeözellikle stratejik olarak önem gösteren bölgelerin fethine öncelik verdiler. Anadolu'da Bursa,İznik, İzmit gibi İpek Yolu güzergahında yer alan hem stratejik hem de ticari açıdan önemliyerlerin ardından Gelibolu ve bundan kısa süre sonrada Balkan toprakları için tehditoluşturabilecek noktada yer alan Edirne'yi ele geçirdiler. Türkler, yalnız ele geçirmeklekalmayıp, uyguladıkları iskan politikası ile de ele geçirdikleri bu yeni topraklarda kalıcı halegeldiler. Kendi müesseselerini de hızla tesise giriştiler.Bu çalışmada, Gelibolu'nun Türkleri tarafından fethinden önceki sosyal-siyasi durumu,Türkler tarafından ele geçirilişi, Türk idaresi altındaki durumu, önde gelen bilim-kültüradamları, Osmanlı-Türk tarihi için önemi ve Erken Osmanlı dönemine ait mimari eserlere yerverilmiştir.

Gelibolu is an important place because it was the first land that the Ottoman Empireoccupied in Rumelia. After the occupation, the Ottoman Turks began to advance across theRumelian and Balkan lands. In that era, since Istanbul was dominated by Byzantine, it waspossible for the Anatolian Turks to move into the Rumelian land through Gelibolu.Therefore, Gelibolu holds great strategic importance when passing from Anatolia toRumelia, and from Marmara Sea to Black Sea throughout the history. It was also theheadquarters of the Ottoman navy until the sovereignty of Selim, the Second.In 1352, Turks were able to advance further into Balkan lands due to the civil war, famine,epidemics, and some sectarian clashes in Gelibolu, which was now under the control ofTurks. Such a well-planned advancement as it seemingly was, Turks tended to occupy theregions with a greater strategic importance first. They occupied Bursa, Iznik, Izmit andseveral other significant places on Silk Road as well as Gelibolu and shortly after, Edirne,which could be a threat for the Balkan lands. They didn?t occupy these lands only, but theymanaged to remain permanent in these lands by their own settlement policy, attempting toform and establish their own institutions there.In this study, one can read about the socio-political status of Gelibolu before itsoccupation, the story of the occupation, their status under the control of Turks, leadingscientists and anthropologists, its importance for the Ottoman-Turkish history, andarchitectural works from the early Ottoman times