Türk kültüründe ekmekle ilgili inanışlar

Abstract

Her toplumun kendine has kültürü ve kültür ürünleri vardır. Kültür mirası bir toplumun kimlik belgesi gibidir, ait olduğu topluma hakkında önemli bilgiler verir. Türk kültürü de içinde barındırdığı değerlerle bir bütündür. Bu değerler bütününün her parçasında Anadolu insanın izlerini görmek mümkündür. Toplum olarak kendi benliğimizi taşıyan kültür ürünlerini nesilden nesile aktarmasını bilmiş bir milletiz. Türk Kültürü yeri geldiğinde diğer kültürlerden etkilenmiş ya da diğer kültürleri etkilemiştir. Ancak özünde her zaman kendine ait bir parça taşımıştır.Halk inanışları da kültürümüzün önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Toplumumuz bazı nesnelere ya da doğa olaylarına çeşitli anlamlar yükleyerek onlarla ilgili çeşitli pratikler geliştirmiştir. Bu pratikler kimi zaman toplumun olmazsa olmazları arasına girmiştir.Ekmek, üzerine kutsallık yüklenen ve mutfak kültürümüzde önemli bir yere sahip olan ana besin maddemizdir. Türk toplumunda ekmek her yönüyle kutsaldır. Sadece toplumumuzda değil, diğer toplumlarda ya da dinlerde de ekmek kutsallık yönüyle karşımıza çıkmaktadır. Bu kutsallık, üzerine yemin etmeye kadar gitmektedir. Bir besin maddesi olmaktan çıkıp dini bir sembol olarak da kullanılmıştır. Bu uygulama günümüzde de devam etmektedir. ?Ekmek Kur'an çarpsın?, ?ekmek hakkı için?, ?ekmeğin üzerine yemin ederim? gibi söylemler, üzerine yüklenen kutsallığın sonucunda ortaya çıkmıştır. Yere düşürüldüğünde öpülen tek nimet ekmektir. Bu uygulama toplumumuza has bir uygulamadır. Ekmeğe asla ayakla basılmaz, basıldığı takdirde günaha girileceğine inanılır. Eğer yatakta ekmek kırıntısı olursa ve onun üzerine yatılırsa kişinin gece kötü kâbuslar göreceğine ve rahatsız edileceğine inanılır. Ekmek sadece kutsallık yönüyle değil, aynı zamanda bereketin sembolü olarak da değerlendirilmiştir. Örneğin; ?yanık ekmek yiyenin para bulacağı?, ?sofrada birkaç defa ekmek bölenin çocuğunun çok olacağı?, ?gelinin erkek evine uğurlanırken heybesine ekmek konulması? gibi uygulamalar, ekmeğin bereket yönüyle de değerlendirildiğinin bir göstergesidir. Doğum, evlenme, ölüm gibi insan hayatının önemli geçiş dönemlerinde her zaman ekmekle ilgili inanışlar bulmak mümkündür. Ekmek hayatımızın her alanında varlığını hissettiren, hem bir besin maddesi, hem de bir kültür ürünüdür.Hazırladığımız bu çalışmada, Türk mutfağında ve kültür dünyasında ekmeğin önemine değinerek, Türk halkının ekmekle ilgili inanışları üzerinde durduk. Çıkarmış olduğumuz bu inanışların halk kültüründeki yerini ve önemini vurgulamayı amaç edindik.

Every Society has its own culture and cultural products. Cultural heritage of a society is like an identity, it gives important information about that culture. Turkish culture is also complete with the values it has. In every pieces of that complete values, it is possible to see trace of Anatolian people. As a society, we are successful in transferring the cultural products that carries our personality from generation to generation. In history, Turkish culture sometimes influenced other cultures, and sometimes it was influenced by other cultures. However, in essence, Turkish culture always has a piece of its own.Beliefs of the society also form an important part of our culture. Our society developed some practices by putting meaning to some objects or natural events. These practices sometimes were indispensables of the society.In our culture, a holy meaning is put on bread, and it is a nutrient that has an important place in our kitchen. In Turkish culture bread is holy in every way. Not only in our culture but also in other cultures or religions bread come across with its holy aspects. This sanctity goes along swearing on bread. Sometimes it goes out of being a nutrient and used as a religious symbol. This practice is still continuing nowadays. Idioms like `bread Koran it curses ?(ekmek Kur?an çarpsın), `bread for the right to?(ekmek hakkı için), `I swear on bread?(ekmeğin üzerine yemin ederim), appeared out of the holy meaning that was put on bread. Bread is the only boon that is kissed when it is dropped on the floor. This practice is only peculiar to our culture. Somebody can never step on a bread or bread crumb, if somebody does so, it is believed that will be a sin. If there are bread crumbs on a bed and somebody lie on it, that will cause him to see nightmares and he will be disturbed all night. Bread is not appraised only with its holiness, but also with being a symbol for fertility. For instance, somebody who eats burned bread will find money, somebody who often cut bread on a dinner table will have many children, and when a bride is send to the groom by putting bread crumbs on her saddlebag are signs of that bread is also appraised as a symbol for fertility. It is possible to find beliefs about bread in time of transitions of the human life, such as birth, marriage and death. Bread is both nutrient and a cultural product that make us feel its existence in every part of our life.In our study, we pointed at the beliefs about bread in Turkish society by referring to the importance of the bread in Turkish kitchen and the cultural World. We aimed to emphasize the place and importance of that belief we produced in society?s culture.