Turkısh-US relations towards cyrprus issue form the perpective of security

Abstract

Bu araştırmanın konusu Kıbrıs sorunu ve bu sorunun Türk- Amerikan ilişkileri üzerindeki etkisidir. Stratejik açıdan önemli bir ada olarak Kıbrıs tarih boyunca güç politiğinin mağduru olmasına yol açacak şekilde küresel ve bölgesel güçlerin ilgi odağı olmuştur. Kıbrıs sorunun 1950'lerde uluslararasılaşmasıyla ada Türk dış politikasında da önemli bir konu halini almıştır. Bu bağlamda konu Türkiye'nin ABD ile ilişkilerini de etkilemiştir. İki ülkenin ilişkilerindeki bu etkiler 1960'ların başından itibaren görülmeye başlanmıştır.Bu çalışmanın amacı Türkiye ve ABD güvenlik endişelerinin Kıbrıs konusu bağlamındaki ilişkilerinde temel rol oynadığını sunmaktır. Bu tezi ortaya koymak için; ?Kıbrıs'ın Türkiye ve ABD için önemi nedir??, ?Hangi gerekçelerle iki ülke Kıbrıs sorununa müdahale etmiştir??, ?Kıbrıs sorunun Türk-Amerikan ilişkilerine etkileri nelerdir?? araştırma soruları sorulmuştur. Bu sorulara yanıt bulmak için çalışmanın oluşmasını sağlayacak yazılı materyallerin araştırılıp incelendiği nitel araştırma tekniği kullanılmıştır.Araştırma konuları çerçevesinde bulunan sonuçlar aşağıdaki gibi sıralanabilir. Kıbrıs hem Türkiye hem de ABD için stratejik açıdan önem taşımaktadır. Türkiye için ada Türk topraklarının güvenliği açısından hayati öneme sahiptir. Ada Soğuk Savaş döneminde Arap dünyasına müdahale etmek ve Sovyet tehdidini engelleyebileceği bir üs olması açısından Birleşik Devletler için önemli bir yer teşkil etmiştir. Günümüzde ada Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Hazar Denizi'ndeki enerji kaynakları ve hatlarına yakın bir bölge olması nedeniyle değerlidir. Soğuk Savaş döneminde ABD bölgedeki Sovyet etkisini ve NATO'nun doğu kanadını zayıflatacak olası bir Türk-Yunan savaşını engellemek için Kıbrıs sorununa müdahale etmiştir. Bu dönemde Türkiye benzer endişeler ile Sovyet tehdidini ve güvenliğine zarar verebilecek adadaki Yunan kontrolünü ortadan kaldırmak için ada ile ilgilenmiştir.Soğuk Savaş'tan sonra Kıbrıs ABD'nin çatışmalara müdahale ettiği Balkanlar ve Ortadoğu arasındaki anahtar konumu nedeniyle önemini korumuştur. Bunun yanında ada bölgenin güvenliğini tehlikeye düşürecek olası bir Türk-Yunan savaşını engellemek açısından önemli olduğu için ABD'nin ilgisinde olmuştur. Ada Türkiye'nin güvenliği açısından stratejik bir konu olduğu için Soğuk Savaş sonrası dönemde de Yunan etkisini azaltarak adayı kontrol altına almak ve adanın istikrarını sağlamak Türk dış politikasının öncelikleri arasındaki yerini korumuştur.Türk-Amerikan ilişkileri 1964 Johnson mektubu ve 1974 Türkiye'nin adaya müdahalesi dönemlerinde Türkiye'nin dış politikasında değişiklik arayışlarına yol açacak şekilde zarar görmüştür. Bu dönemlerde Birleşik Devletler ve NATO açısından hayal kırıklığına uğrayan Türkiye, Sovyetler ve bölgedeki komşuları ile ilişkilerini geliştirme adımları atarak çok taraflı politika izleme işaretleri göstermiştir. Özellikle Soğuk Savaş'tan sonra Kıbrıs sorununu arabuluculuk yoluyla çözmeye çalışan Amerikan girişimleri ve sorunun çözümüne yardım edeceğine inandığı Türkiye'nin AB üyeliğine Amerikan desteği iki ülkeyi Kıbrıs konusunda aynı doğrultuya getirmiştir. Annan Planı'nın başarısızlığından sonra ABD Kıbrıs diplomasisinin merkezinde görünmemesine rağmen Türkiye sorunun çözümü ve güvenlik endişelerini gidermek için ABD desteğine ihtiyaç duymaktadır.

The scope of the study is Cyprus question and its effects on Turkish- US relations. Cyprus as a strategically important island has been the focus of interest of global and regional powers throughout the history which led it to be the victim of power politics. With the internationalization of the Cyprus question in the 1950s, the island has become an important issue in Turkey?s foreign policy. Thus this issue has affected the relations with the US. These effects were begun to be seen in the two states relations in the early 1960s.The aim of the study is to present that ?security concerns? of Turkey and the US have played the main role in their relations concerning the Cyprus question. The questions asked in order to reveal that thesis questions are; ?What is the importance of Cyprus to Turkey and the US??, ?With what motives did the two states intervene in the Cyprus question?? and ?What are the effects of the Cyprus question in Turkish-US relations??. To find the answers to these questions qualitative research method used by searching and analyzing the written materials to build up the study.The results of the study in the framework of the research questions can be listed as in the following. Cyprus is strategically important both for Turkey and the US. For Turkey the island is vital for the security of the Turkish lands. The island constituted a significant place for the US as being a base in the Cold War to intervene in the Arab World and to prevent the Soviet threat. Today the island has a value as a region close to the energy sources and lines in the Middle East, North Africa and Caspian Sea. In the Cold War period the USA intervened in the Cyprus question to prevent the Soviet influence on the region and a Turkish-Greek conflict that would weaken the east wing of NATO. In that period Turkey with a similar concern interested in the island to eliminate the Soviet threat and the Greek control in the island which would harm its security.After the Cold War Cyprus maintained its importance for the US because of its key position between Balkans and the Middle East where the US had intervened in the conflicts. Moreover, the island has been in the field of interest of the Americans as it was important to prevent a possible Turkish- Greek conflict that would threaten the security of the region. Having control over the island by reducing the Greek influence and maintain its stability was still one of the priorities of Turkish foreign policy in the post Cold war period as the island was a strategic matter for the security of the country.Turkish- US relations were damaged in the periods of the Johnson Letter in 1964 and the Turkish intervention in the island in 1974 that led Turkey to look for a change in its foreign policy. During these periods Turkey disappointed with the US and NATO showed the signs of starting to follow a multi-faceted foreign policy by taking steps to develop the relations with the Soviets and its neighbours in the region. Especially after the Cold War period American attempts to solve the Cyprus question through mediation and its support to Turkish EU membership which thought to be helped the resolution process has brought the two states in the same direction about the Cyprus issue. After the failure of the Annan Plan Turkey still needs the American support in the resolution of the Cyprus question and remove its security concerns although the US seems to be not in the center of Cyprus diplomacy.