Japon ulusal iş sistemi’nin Japon işletmelerinin uluslararasılaşmasına etkisi (Toyota Örneği)

Abstract

Bu çalışmada ulusal iş sisteminin firmaların uluslararasılaşma süreci üzerine etkisi araştırılmaktadır. Ulusal iş sistemi, bir ülkenin kendi sınırları içindeki ekonomik aktörlerin özellikleri ile şekillendirdikleri meşru örgütlenme tarzıdır. Ulusal iş sistemleri, sistemin içinde faaliyette bulunan aktörlerin davranış biçimlerini, büyüme ve rekabet stratejilerini, yönetim ve örgütlenme anlayışlarını ve aktörlerin birbirleri arasındaki ilişkileri etkileyen bir örüntüyü ifade etmektedir. Bu çerçevede Japon ulusal iş sistemi incelenerek Japonya'nın en önemli kuruluşlarından olan Toyota örneğinden hareketle, bir ulusal iş sisteminin firmaların uluslararasılaşma sürecine nasıl etki ettiği ortaya konmaya çalışılmaktadır.Ulusal iş sisteminin üç özelliği; sahipliğe dayalı eşgüdüm, sahipliğe dayalı olmayan eş güdüm ve çalışan ilişkileri / iş yönetimidir. Ulusal iş sistemleri bu özelliklere göre şekillenmektedir. Ulusal iş sistemlerinin ana etmenleri; devlet, finansal sistemler, beceri geliştirme / kontrol sistemleri ve güven / yetki ilişkisidir. Herbir ana etmen ekonomik aktörlerin faaliyetlerini şekillendiren önemli bir unsurdur.Japon ulusal iş sistemi kümelenme şeklinde örgütlenmiş, işletme ve alt taşeronları şeklinde faaliyet gösteren bir yapı arzetmektedir. Japonya'da keiretsu olarak adlandırılan bu kümelerin merkezinde genelde büyük bir finans kuruluşu vardır ve çevresinde küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ) toplanmıştır. Japon iş sisteminde sahipliğe dayalı eşgüdüm önemsizdir. Bunun yanında Japonya'da devlet tarafından yönlendirilen bir iş sistemi vardır. Devlet işletmelerin tüm risklerini paylaşmaktadır. Ayrıca Japonya'da kısa dönemli kredi kullanmak eğilimi çok yaygındır. Bu farklı finansal yapı işletmeler ile bankalar arası karşılıklı güvene dayanmaktadır.Çalışmada, bir ulusal iş sisteminin genel karakteristikleri belirlenerek bir boyutlandırma yapılmış ve belirlenen bu boyutlar ışığında Japonya'nın ulusal iş sisteminin genel karakteristikleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Daha sonra Toyota firması bir örnek olay olarak incelenmiş ve Toyota'nın uluslararasılaşma sürecinde kendi ulusal iş sisteminden nasıl etkilendiği tartışılmıştır. Toyota'nın uluslararasılaşma sürecinde Japon Ulusal İş Sisteminden etkilendiği sorusuna yanıt bulmak için, öncelikle Toyota ile ilgili yazılmış kitaplardan yaralanılmıştır. Ayrıca Toyota A.Ş'nin tecrübeli Japon çalışanlarından biri ile yarı yapılandırılmış bir mülakat gerçekleştirilmiştir. Bunun dışında bu çalışmanın yazarının Toyota Türkiye'deki 12 yıllık ve Japonya Toyota'daki 1 yıllık iş tecrübesi sonucundaki gözlemlerinden de yararlanılmıştır.Yararlanılan kaynaklar, mülakat ve gözlem sonuçlarına göre denilebilir ki, Japonya'nın uluslararasılaşmasında önemli bir unsur da beceri geliştirme ve kontrol sistemlerini yöneten okullar, özel eğitim kurumları ve sendikalardır. Japon işletmeleri aynı Toyota örneğinde olduğu gibi öykünmeci eşbiçimcilik kavramı ile adlandırılacak bir yapıyla üretip, ihracata dayalı bir kalkınma modeliyle uluslararasılaşmışlardır. Toyota, uluslararasılaşma faaliyetlerine ihracat ile başlayarak bir süre sonra alıcı ülkede bir satış ağı oluşturur ve daha sonra doğrudan yabancı yatırım yapmanın yollarını aramaktadır. Bazen kendi başına, bazen yerel ortaklarla ama mutlaka keiretsu içindeki diğer işletmelerle birlikte hareket etmektedir.

The effect of the national business system to the companies which are in internationalism process was analyzed in this study. The national business system is a legitimate organization which is formed by the main economic actors into it. And it expresses a system which is formed by the organizational behaviors, growth and competition strategies, organizational understandings and inter-relations of the economic actors. In this respect Japanese National System was analyzed and it is tried to expose the effect of the national business system to progress of the internationalization by analyzing Toyota.The three features of the national business system are ownership coordination, non-ownership coordination and employement relations. The national business system forms according to these features. Main factors of the national business system are state, financial system, skill development & control systems and trust and authority. All these factors are important elements to form any national business system.Japanese national business system is organized as a cluster type in which the companies and their contractors work together in the same market. These cluster are named as Keiretsu and basically there is a big financial institution at the center of this organization. So, it is easy to say that ownership coordination has no importance in Japanese natioanal business system. It is clear that he Japan national system is a state oriented system and the state shares all available risks with the companies. Also, the tendency to use short term credits is very common between Japan companies and this different structure of the finacial system can be alive by the powerfull mutual trust between the companies and the banks.In this study, a dimentional structure was established by determination of the general characteristics of the national system. Then, Toyota was analyzed as a sample company and discussed how Toyota?s internationalism effect from its own national system. The books which are related with Toyota were used to answer the question about how Toyota effects from Japanese national system in their internationalism. And also a semi structural interview was realized with a senior Japanese member of Toyota. In addition to all writer?s 12 years Toyota Türkiye experience and an observation year in Japan is used.According to sources, interview and observation, it can be said that one of the important factors for the Japanese international activities are skill developer and controller schools, private training associations and unions. Japanese companies? manufacturing structure can be named as imitate isomophism as it is same as Toyota and become international with an ?export to develop? strategy. Toyota starts to internationalism facilities with export and then establish a sales organization in the target country and finally tries to find a posibility to make direct investment. This challenge is sometimes with a local partner but generally alone but absolutely with the other Japanese companies from its keiretsu.