701 nolu tapu tahrir defterine göre akkirman sancağı

Abstract

Osmanlı Devleti 1299 yılında kurulduktan sonra özellikle 1453 yılında Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u fethetmesiyle kuruluş sürecini tamamlamış ve imparatorluk sürecine girmiştir. Bundan sonra devletin sınırları doğu-batı ve kuzey-güney ekseninde sürekli genişlemiştir. Fatih Sultan Mehmet tarafından 1475 yılında Kefe ve Kırım'ın fethiyle, Karadeniz'in kuzey sahillerinin büyük bir bölümü Osmanlı hakimiyetine girmiş ve bu sayede Karadeniz ticaretindeki Ceneviz etkisi yavaş yavaş azalmaya başlamıştır. Bundan sonra 1484 yılında Karadeniz'in kuzey sahillerinde yer alan iki önemli şehir Kili ve Akkirman II.Bayezid tarafından fethedilmiş bunun neticesinde Karadeniz artık tamamen Türk gölü haline gelmiştir.Araştırmamıza konu olan Akkirman şehri bugünkü adıyla Belgorod-Dnesterovski , günümüzde Ukrayna'nın Odesa eyaletine bağlı bir şehir olarak varlığını sürdürmektedir.Osmanlı Devletinin idari birimlerinin idari , iktisadi ve demografik kayıtlarının bulunduğu tahrir defterleri yerel araştırmalar için en önemli kaynaklardır. Araştırmamıza konu olan Akkirman sancağına ait 701 numaralı ve 1574 tarihli tapu tahrir defterimizin verilerine dayanarak sancağın idari , iktisadi ve demografik yapısını incelemiş bulunmaktayız.701 Numaralı ve 1574 tarihli tapu tahrir defterimize göre Akkirman sancağının merkezini teşkil eden Nefs-i Akkirman , 24 mahalleden oluşmaktadır. Ayrıca Akkirman sancağına tabi 35 adet köy bulunmaktadır. Akkirman sancağında hem Müslüman hem de gayrimüslim unsurların yaşadığını tahrir defterimizden anlamaktayız. Gayrimüslim unsurlar içerisinde en kalabalık unsurlar sırasıyla Rumlar , Yahudiler , Ermeniler ve Çingenelerdir. Müslüman unsurlar içerisinde ise en dikkat çeken unsur Tatarlardır. Sancağın şehir ve kır nüfusunu karşılaştırdığımızda ise kır nüfusunun , şehir nüfusundan çok az bir farkla fazla olduğunu görmekteyiz.Yine 701 numaralı tahrir defterimize göre Akkirman'ın iktisadi yapısı hakkında önemli bilgiler elde etmiş bulunmaktayız. Buna göre sancağın merkezindeki şehir gelirleri içerisinde en büyük payı mukataa , pazar ve gümrük gelirleri oluşturmaktadır. Şehir merkezinde tarım ve hayvancılık yok denilecek kadar azdır. Buna karşılık kır gelirlerini oluşturan köy ve çiftliklere baktığımızda ise ; buralarda şehir gelirleri olan mukataa ,pazar ve gümrük gelirleri bulunmamaktadır. Aksine buralarda önemli miktarda tarım ve hayvancılık gelirleri bulunmaktadır. Şehir ve kır gelirlerini karşılaştırdığımızda , şehir gelirlerinin kır gelirlerine oranla daha fazla olduğu göze çarpmaktadır. Ayrıca sancak genelinde şehir ve kırsal kesimden alınan raiyyet yani kulluk vergi gelirlerinin toplamının eşit sayılabilecek kadar yakın olduğu da görülmektedir.Anahtar Kelimeler : Tahrir , Akkirman ,Kili , Boğdan , Osmanlı Devleti

After having been founded in 1299 , especially with the Sultan Mehmet II?s İstanbul conquest in 1453 , Ottoman State completed it?s foundation process and began to empire process. Afterwards , the boundaries of the empire extended continuously as east-west and north-south. With the conquest of Kefe and Crimea in 1475 by Sultan Mehmet II , the large part of the Blacksea shores were dominated by Ottoman Empire and thanks to this , the impact of Geneose Republic on the Blacksea indistry began to decrease gradually. After that in 1484 the two important cities on the southern shores of Blacksea , Kili and Akkirman were conquered by Bayezid II and as a result of this Blacksea became a Turkish lake as whole.City Akkirman , today Belgorod Dnesterovski , which is the subject of our research presents as city beloging to Odessa , one of the province of Ukraine.Tahrir Daftars , in which the administrative ,economic and demographic records of administrative parts of Ottoman Empire , are the most important sources for local researches. With the help of the data of our Tahrir Daftar as numbered 701 and dated 1574 which belongs to the county Akkirman , the subject of our research , we have examined the structure of the county.According to the Tahrir Daftar as Numbered and dated 1574 i Nefs-i Akkirman which is the center of county Akkirman , consists of 24 districts. Besides there are 35 villages beloging to county Akkirman. We can understand from our Tahrir Daftar that both Muslims , and Non-Muslims live in county Akkirman. Among the non-Muslims the most crowded ones are as in turn : Byzantine Greeks , Jews , Armenians and Gypsies. Among the Muslim , the most important ones are Tatars. When the county?s city and country population of the country is a bit larger than of city?s.On the other hand , when we examine the income of villages , there are no incomes of mukataa,bazaar and custom which are in cities. On the country , there are farming and cattle-breeding incomes here. When we compare the city incomes with country incomes , it is noticed that city incomes are more country incomes. In addition , it is seen that in most parts of the county , the ?raiyyet??s which means slavery tax income, are nearly equal.Keywords : Tahrir , Akkirman ,Kili , Boğdan , Ottoman State