Şanghay işbirliği örgütünün askeri boyutu bağlamında Türkiye savunma harcamalarının öngörüsü

Abstract

Şanghay İşbirliği Örgütü, Rusya ve Çin önderliğinde öncelikle Çin'in artan enerji ihtiyaçlarının karşılanması ve Rusya'nın, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonraki dönemde içinde bulunduğu ekonomik buhrandan çıkış yolu olarak bir ekonomik işbirliği şeklinde gelişmiştir. Bunun yanında katılımcı ülkeler arasındaki sınır anlaşmazlıklarının çözümünün sağlanması maksadıyla çalışmalarına devam etmiş; beklenmedik şekilde olumlu gelişen ilişkiler neticesinde, yapılan ortak askeri tatbikatlar ile ekonomik işbirliğinin yanında askeri bir işbirliğinin temelleri atılmıştır. Örgütün kurulduğu 1996 yılından itibaren gelinen süreçte örgütün misyonu değişmiş; eski Varşova Paktı'nın yeniden canlanabileceği yönündeki yorumlar artmıştır.Süper güç çekişmelerinin olduğu soğuk savaş döneminde de görüldüğü gibi lider ülkelerin güdümünde karşı taraflarda bulunan diğer müttefik ülkeler arasında gerginlikler, küçük çaplı çatışmalar ve hatta savaşlar meydana gelmiştir.Şanghay İşbirliği Örgütü'ne gözlemci üye vasfıyla katılan ve son dönemde ABD ile olan ilişkileri gergin olan İran'ın durumu, Türkiye açısından önem arz etmektedir. Bu çalışmada Orta Doğu'da uzun yıllardan beri süre gelen siyasi, ekonomik, dini ve ideolojik çekişmelerin ekseninde, NATO üyesi olan Türkiye ile Şanghay İşbirliği Örgütü üyesi İran arasında oluşabilecek gerginliklere dikkat çekilmek istenmiştir.Çalışmada zaman serileri yöntemleri kullanılarak, savunma harcamalarının öngörüsünü yapmak maksadıyla ekonometrik model kurulmuştur. Model oluşturulurken ARIMAX tekniği üzerine değinilmiş; modele etki edebileceği değerlendirilen İran Savunma Harcamaları verileri bağımsız değişken olarak ilave edilmiştir.Devletin öncelikli görevi, harcamaları düzenlemek, bütçeyi hazırlayarak vatandaşların her türlü ihtiyaçları için kaynakları belirlemek ve bunları yönlendirmektir. Bir kamusal mal olan savunma harcamalarının belirlenmesinde, marjinal faydalar toplamının, marjinal maliyetlere eşit olduğu miktar olacağı düşüncesinin yanında, bu harcama şeklinin belirlenmesinde caydırıcılık sağlayarak gelebilecek tehdidin önlenebileceği düşüncesinin de önemi vurgulanmak istenmiştir.

Shanghai Cooperation Organization (SCO) was developed under the leadership of Russia and China in order to primarily meet China?s growing needs of energy and find a way for Russia to get rid of economic crisis caused by falling apart of Soviet Union. Futhermore, it kept working to solve border dispute between member countries and laid the foundations of economic and military cooperation as a result of consolidated military exercises after unexpectedly and positively flourishing relationships. Since the date SCO was founded in 1996, mission of the organization has been changed in the progressive period and the idea of reviving of the old Warsaw Treaty Organization has growed.The small-scale battles, controversies and even wars broke out between other allied powers under the auspices of leader countries as seen in cold war period in which super power controversies occurredIran, an observer member to SCO and has strained relationships with USA lately, is very important for Turkey. In this study it is aimed to point out the possible tensions between an NATO member Turkey and a SCO member Iran in the domain of politic, economic, religious and ideologic controversies.An econometric model is set to forecast defence spending by using time series analyses. To forecast the defence spending ARIMAX technique is preferred and the defence spending of Iran, which is thought to be effective in model, is used exogen variable.The primary duty of a government is to manage the public expenditure, prepare the budget, and specify the source of revenue and manage them in order to meet citizens? all needs. In order to determine the defence budget, the balance point of marginal costs and marginal utility can be used. Futhermore, to determine how to use this budget it is very important to consider deterrence which can prevent threats.