Düz oranlı gelir vergisi uygulamaları ve düz oranlı gelir vergisinde algılanan adalet : ampirik bir çalışma

Abstract

Küreselleşme ile birlikte ülkelerde gelir vergisinde matrah genişletici-oran düşürücü bir akım ortaya çıkmıştır. Avrupa'da hızla yayılmakta olan düz oranlı gelir vergisinde gelir arttıkça matraha uygulanan vergi oranı değişmez, sabit kalır. İlk kez Robert E. Hall ve Alvin Rabushka'nın somut bir öneri haline getirdiği düz oranlı gelir vergisinde, mükelleflerin posta kartı büyüklüğündeki beyannamesini doldurarak vergisini beyan etmesini sağlar. Düz oranlı gelir vergisinin en önemli özelliği gelirin tasarrufa giden kısmının vergilenmemesi dolayısıyla (sermaye kazançlarının, kar paylarının vs. vergilenmemesi) düz oranlı gelir vergisinin tüketime dayalı bir vergi olduğu savunulmaktadır. Düz oranlı gelir vergisinde indirim, istisna ve muafiyetlerin kaldırılması, sadece Türkiye'deki adıyla asgari geçim indiriminin uygulanması öngörülmüştür. Düz oranlı gelir vergisinde asgari geçim indirimin uygulanması ile gizli bir artan oranlılık oluşmaktadır. Düz oranlı gelir vergisinin, ülkelerin küresel rekabet yeteneğini arttırması durumu düz oranlı gelir vergisi uygulayan ülkeleri uygulamayan ülkelere göre daha avantajlı hale getirmektedir.Düz oranlı gelir vergisinin Dünya uygulamalarına bakıldığında; toplam 30 ülke düz oranlı gelir vergisini uygulamaktadır. En düşük uygulanan oran %9 olmak üzere Karadağ'da uygulanmaktadır. En yüksek uygulanan oran %25 olmak üzere Jamaika, Letonya, Trinidad ve Tobago, Belize olmak üzere 5 ülkede uygulanmaktadır. Ülkelerin ekonomik durumlarına bakıldığında; düz oranlı gelir vergisi ve birlikte yapılan diğer reformlara olumlu gelişmeler görülmüştür. Ancak düz oranlı gelir vergisinin çok yeni bir uygulama olması sebebiyle tam olarak kesin bir yargıya varmak doğru olmayabilir.Bu çalışmamıza bizi sevk eden düz oranlı gelir vergisinin Avrupa'da hızla yayılması ve uygulayan ülkelerin ekonomilerinde görülen olumlu değişmelerdir. Türkiye'de de gelir vergisinde yaşanan mevcut sorunların en aza indirilmesi ve gelir vergisinde reform arayışları bu konunun irdelenmesi önem teşkil etmektedir.Çalışmamızın amacı düz oranlı gelir vergisi uygulamalarını kısaca tanıtılmasından sonra bu akımın Türkiye'de uygulanabilirliğini ölçmek, Türkiye'deki gelir vergisi mükelleflerinin bu sistemi adil olarak algılanıp algılanmadığını ölçmek, gelir vergisi mükelleflerinin düz oranlı gelir vergisine bakışını belirlemektir.Bu kapsamda düz oranlı gelir vergisinde algılanan adaletin ölçülmesi 1003 gelir vergisi mükellefi ile anket yapılmıştır. Çalışmanın sonucuna göre, Türkiye'deki düz oranlı gelir vergisinin Türkiye'deki politik kabul edilirliği düşüktür.

As a result of globalisation a new approached emerged in income tax which is more broad tax base with lower rates. Flat income tax system is getting more popular in Europe. Flat tax indicates that even though taxable income increases tax rate stay same. The system first introduced by Robert E. Hall and Alvin Rabushka, taxpayers can declare their taxable income with a postcard sized tax declaration form. The most important aspect of flat tax rate is it does not tax savings (such as capital gains and dividends) but consumption. In this system all the exemptions are withdrawn but only minimum living standards are applied. Minimum living standard cause hidden progressivity in the tax system. The countries which apply flat tax rates are more competitive globally.At the moment total of 30 countries applies flat tax rates ranging from minimum 9% in Montenegro to maximum of 25% in Jamaica, Latvia, Trinidad, Tobago and Belize. In general when we analyse economic situation in the countries that applied flat tax rate we can conclude that flat tax reforms together with other reforms have affected their economy positively. On the other hand, because these reforms are applied recently it may be still too early to conclude.The subject studied in this thesis is important in some aspects; It seems application of flat tax rate is increasing in Europe. Since there some significant problem associated with Turkish Income tax system, we think it is important to investigate this subject.The aim of this study is give detailed information about the application of flat tax rate in different countries, and measure how taxpayer perceive flat tax system in Turkey in respect to fairness and other matters.We have carried a survey study with 1003 individuals in order to measure the perceived fairness of flat tax. The result show the acceptability application of acceptability of flat tax is low in Turkey