Harputlu İshak efendi ve Ziyau’ l-kulub adlı eseri

Abstract

Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde; XIX. Yüzyılda misyonerlik faaliyetleri büyük bir artış göstermiştir. Osmanlı davleti siyasî yönden olduğu gibi, kültürel yönden de baskı altında kalmıştır. Osmanlı'nın ilk dönemlerinden beri Müslümanlar ile gayr-i müslimler hoşgörü içinde yaşamışlardır. Tanzimatla birlikte gayr-i müslimlere gösterilen müsamahayı misyonerler fırsat bilerek faaliyetlerini artırmışlardır. Bu dönemde misyonerler bölücülük faaliyetlerinde bulundukları gibi Müslümanların inançlarında da şüphe uyandırmaya çalışmışlardır. Hıristiyanlar ile Müslümanlar arasında karşılıklı eleştirel yazılar artmıştır. Hıristiyanlar'ın İslâm dininin aleyhine yazdıkları eserlere karşı Müslümanlar da İslâm'ı savunan eserler yazmışlardır.İshak Efendi, özellikle Protestan misyonerlerin İslâm dininin aleyhinde yazdıkları eserlere cevap veren alimler arasındadır.Yazdığı eserlerde Hıristiyanları küçümsemeden, onlarla alay etmeden ilmi bir şekilde eleştiride bulunmuştur. O'nun Ziyâu'l-Kulûb adlı eseri, Protestan misyonerlere karşı yazılmış bir reddiyedir.Tezde, İshak Harputî'nin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiş, Ziyâu'l-Kulûb adlı eserin incelemesi yapılmış, son bölümde eserin tamamı sunulmuştur.Bu eser, İslâm ile ilgili yapılan itirazlara cevap vermesi; özellikle Hıristiyanlığın Teslis inancını eleştirmesi, Dört İncil arasındaki çelişkileri göstermesi ve Tahrif konusunu incelemesi açısından önemlidir.

At the recent period of the Ottoman Empire, by the end of XIXth Century there was a great increase in the activities of missionaries. During these activities the Ottoman Empire was pressured by western politicies and cultural values. However, Muslims and non Muslims had lived in tolerance at each other in a peace within Otoman land for the years. After the acceptance of Tanzimat, nonMuslims were tolarated more than ealier periods. Missionars valued this tolerance as opportunity to increase their missionary activities deliberately. As a consequence, missionaries stated to influence non muslim to separate from Otoman by advertising Cristianity and attemted to create a doubt about the values of Islam, including muslims. Then, a huge discussion existed between Christians and Muslims.Ishak Efendi standed againt the critiques of missionaries on Islam, by writing scientific books as answers to these activities. His book named as Ziyâu'l-Kulûb written to reject the claims of the Protestant missionaries about Islam an.This thesis provides information about the life and works of Isaac Harputî and analysis his book named as Ziyâu'l-Kulûb. And a translated copy of the book is provided in the third chapter.This book is importnat in view of answering the claims of missionaries, showing ambiguities the belief of Christians in God and among Christian Books, and analysing deformations in those books.