Ebu’ L-Berekat El-Bağdadi’ nin tanrı anlayışı

Abstract

Bu çalışma, Ebu'l-Berekat el-Bağdadi'nin Tanrı anlayışını varlık ve zaman düşüncesiyle birlikte konu edinir. Ebu'l-Berekat'ın söz konusu düşüncesini çözümleyerek İslam felsefesi ile ilgili araştırmalara mütevazı bir katkı sunabilmek bu araştırmanın amacı olarak ifade edilebilir. Ebu'l-Berekat'ın felsefesiyle ilgili özellikle Türkçe'de nitelik ve nicelik olarak yeterli ölçüde çalışmanın olmadığı dikkate alınırsa bu araştırma önemli olarak görülebilir. Ebu'l-Berekat'ın felsefesi yeterli düzeyde bilinmediği için İslam felsefesi ile ilgili yapılan değerlendirmelerde büyük ölçüde Ebu'l-Berekat göz önüne alınmaz.Bu araştırma iki bölüm olarak düzenlenmiştir. Birinci bölümde Tanrı, varlık ve zaman konuları ile ilgili Ebu'l-Berekat öncesi felsefe geleneğindeki düşünceler genel olarak ele alınmıştır. İkinci bölümde ise Ebu'l-Berekat'ın söz konusu düşüncesi kavramsal bir çözümlemeyle incelenmiştir.Bu bağlamda şu sonuçlar elde edilmiştir: Ebu'l-Berekat varolanı (mevcud), dış dünyada ve zihinde olmak üzere ikiye ayırır. Dış dünyada varolanı ise akılsal olarak Zorunlu ve zorunsuz şeklinde ikiye ayırarak Farabi ve İbn Sina'yı izler. Ayrıca varlık ve mahiyet ayrımında da Farabi ve İbn Sina'yı izler. Ebu'l-Berekat Farabi ve İbn Sina'dan farklı olarak ise varlık (vücud) ve varolan (mevcud) ayrımından söz eder. Bu bağlamda varolma fiilini irdeler. Varlık kavramına vurgu yapar. Varlık ve kavrayış arasındaki özel ilişkiyi belirtir. Varlık ve zaman arasındaki ilişkiyi çözümler. Ona göre zaman varlığın ölçüsüdür. Ebu'l-Berekat'a göre varlık, zaman ve ben (nefis) önsel olarak bilinir. Ebu'l-Berekat Tanrı için özsel olumlu nitelikleri kabul eder. Tanrı'nın niteliklerinin ve eylemlerinin kendi özünden özsel sonralıkla meydana geldiğini belirtir. Ona göre eylemler Tanrı'nın nitelikleri ve halleri aracılığıyla özünden meydana gelir. Ebu'l-Berekat Tanrı'nın birliğinde O'nun her bakımdan bir ve yalın olduğunu belirtir. Bu konudaki temel vurgusu saltık yalınlık üzerinedir. O bu konuda büyük ölçüde İbn Sina'yı izler. Tanrı'nın bilgisine gelince Ebu'l-Berekat bu konuda Aristoteles ve İbn Sina'nın düşüncelerini eleştirir. Ona göre Tanrı'nın bilmesi yetkinliğinden dolayıdır. Dolayısıyla Tanrı hem tikelleri hem tümelleri bilir. O'nun tikelleri bilmesi özünde başkalık ve çokluk gerektirmez. Diğer yandan Tanrı'nın bilgisi varolan üzerindedir.

This study examines Abu?l Barakat al-Baghdadi?s understanding of God together with the concept of being and time. Since there is no enough study in Turkish on Baghdadi, and since his philosophy is not known enough, it is important to take such a topic fort his study.This study consists of two chapters. The first capter deals with the concepts of God, being and time in the philosophical tradition before Baghdadi. The second chapter examines Baghdadi?s approach to such concepts. The main conclusions of study can be summarised as follows: Existent can be divided into that which is in the external world and that which is in the mind. That which is in the external world can also be divided into necessary and contingent. This position is similar to those of Farabi and Ibn Sina. Baghdadi also follows them on the distinction between being and esence. But he also makes a distinction between being and existent and analyses the act of existence. He discusses the concept of being and examines the relation between being and understanding. Baghdadi also examines the relation between being and time. For him time is the measure of being. For him knowledge of being, time and self is apriori knowledge. Baghdadi accepts for God essential positive attributes, and thinks that His attributes and actions are posterior to His esence esssentially. Concerning God?s unity, Baghdadi thinks that He is one in every respect. On the issue of God?s knowledge, he criticise Aristotle and Ibn Sina. For God?s knowledge is from His perfection, hence He knows both universals and particulars, and this does not cause plurality in His esence. On the other hand God knows what exists.