Beyazıt Devlet Kütüphanesi’nde bulunan şemseli yazma Kur’an ciltleri

Abstract

Türk Cilt Sanatı'nın tarihi çok eskilere dayanmaktadır. Cilt sanatının yaşatılması ve nesilden nesile aktarılması, Türk kültürü ve Türk Süsleme Sanatı açısından önemli ve gereklidir. Türk cilt sanatı ve özellikle bezemelerini içeren konularda tam anlamıyla bir araştırmanın yapılmamış olması dikkati çekmektedir. Türk kültür hayatında cildi ve süslemeleri olmaksızın kitabın yalnızca kendisi düşünülemez. Kitap ne kadar önemli ise kitabın kapağı ve muhafazası da o kadar önemlidir. Türk Cilt Sanatı'nın hem ulusal kültür mirasımız hem de dünya kültür hayatı içinde çok özel bir yeri vardır.Türk sanatı bir bütündür. Farklı sanat kollarında kullanılan desen ve motifler ana hatlarıyla ortak özellikler taşımaktadır. Ancak bu motifler kullanıldıkları ve uygulandıkları yerlere göre değişiklik göstermektedir. Hazırlanan tez, daha önce yapılan çalışmalara göre farklılıklar arz etmektedir. Cilt konusunda yapılan daha önceki çalışmalardan farklı olarak motif ve kompozisyon analizine girmesi tezin önemini artırmaktadır. Yapılan çalışmanın, araştırmacılara yararlı olacağına inanılmaktadır.15. yüzyıl, cilt sanatında Osmanlının en önemli eserleri vermeye başladığı dönemdir. 16. yüzyıl cilt sanatının da klasik dönemi olmuştur. Kanuni Sultan Süleyman devrinde Osmanlı cilt sanatı daha da gelişerek klasik üslubuna kavuşmuştur. 17. yüzyılda cilt kapakları izlendiğinde bir çözülme başlar, salbek ve köşebentler atılır, şemse büyür ve formu değişir. 18. yüzyıl ciltlerinde daha çok lake (Edirne kari) ciltler yaygınlaşır. 19-20. yüzyıl ciltlerinde ise eskiye dönüş olmuştur. Eski motifler yenilenir.Kütüphanede tamir gören yazma ciltler üzerindeki uygulamalar, bu eserlerin yanlış tamir edildiğini göstermektedir. Dolayısıyla kütüphanede muhafaza edilen kitapların gerek korunmasına ve gerekse tanıtımına çok önem verilmesi gereklidir.

The history of Turkish Art of Binding has its roots back to very old times.It is important and necessary for Turkish Culture and Turkish Art of Ornamentation to maintain The Art of Binding and transfer it from generation to generation.It is astonishing that there hasn?t been carried out a thorough research on the Turkish Binding Art and especially on its ornamentations.In Turkish Culture, only the book itself can?t be thought without its binding and ornamentations.Its cover and protection is of the same importance as the book itself.Turkish Art of Binding has an important place both in our national culture and also in the world?s cultural heritage.Turkish Art is a whole.The patterns and designs in different branches of art has some common features in general.However these patterns shows divergence according to the places where they are used or applied.As being different from previous reseaches on binding, its attempt to analyze patterns and compositions increases the importance of the thesis.It is expected that the study will be beneficial to the researchers.15th century is the era that Ottomans started to reveal their best works in the Art of Binding.16th century became the classical period for the Art of Binding as well.The Art of Binding reached its peak in the era of Suleiman the Magnificent and became a classical style.When we look through the binders of 17th century, we can realize a decomposition that bracket and salbek (tiny ornamentations on the top and end of a rosette) no longer exists, rosette is different in shape and bigger in size. Lacquered( Edirne kari) binders became prevalent in 18th century.In 19th and 20th ceturies, a reversal to the past can be observed.Old designs were regenerated.Applications on the binders of handwritings which were repaired in libraries shows that these works of art were repaired in an inapproprate way. Therefore, a great effort must be put forth both for protecting and introducing these books which were preserved in libraries.