Alaeddin Es-Semerkandi ve tuhfetu’l-fukaha adlı eserinde mezhep içi tercihler

Abstract

Alâeddîn es-Semerkandî'nin telif etmiş olduğu Tuhfetü'l-fukahâ adlı kitabı Hanefî mezhebi açısından önemli bir eserdir. Mezheplerin teşekkül etmesinin ardından mezhep içi istidlal yöntemlerinden biri olarak ortaya çıkan tercihin yüz civarında örneğini barındıran eser, üslup açısından da son derece anlaşılır bir dile sahiptir.Semerkandî, eserinde yer alan tercih örneklerinde ?ve's-sahîhu? ile ?ve hüve'l-esahhu? başta olmak üzere muhtelif tercih lafızlarını kullanmıştır. Ayrıca Ebû Hanîfe, Ebû Yusuf ve İmam Muhammed dışında yaklaşık kırk kadar Hanefî fakihin görüşlerine de yer vermiştir. Ancak O örneklerin çoğunda üç mezhep imamının görüşünü tercih etmiş, yalnızca beş meselede farklı fakihlerin görüşlerini benimsemiştir.Günümüzde Hanefilerin çoğunluğunun itikattaki mezhebi olan Mâturîdîlik, ilk olarak Maveraünnehir bölgesinin Semerkand şehrinde ortaya çıkmıştır. Mâturîdîliğin kurucusu olan Ebû Mansûr el-Mâturîdî kendi zamanında hak ettiği ilgiyi görmemiş; ancak ölümünden birkaç yüzyıl sonra Semerkand Hanefî Ekolü mensubu olan takipçileri tarafından ihya edilmiştir. Mâturîdî ile birlikte Semerkand Ekolünün yeniden doğmasında en önemli katkıya sahip kişilerden biri de Alâeddîn es-Semerkandî'dir.Alâeddîn es-Semerkandî'nin en önemli temsilcilerinden biri olduğu Semerkand Hanefî kolunun görüşlerini Mîzânü'l-usûl usûl adlı eserinde dile getirmiş olduğu ve savunduğu aşikardır. Ancak mensup olduğu ekolün görüşlerinin, Semerkandî'nin furûu fıkha dair görüşlerini ne ölçüde etkilediği ise bu çalışma ile ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu meyanda yapılan karşılaştırmalar neticesinde elde edilen sonuçlar üzerinde yapılan tahkik ile de Semerkand ekolünün görüşlerinin son dönem Hanefî fıkhı üzerindeki etkisi de tespit edilmeye çalışılmıştır.

The work of Âlâ? al-Din as- Samarqandî named ?Tuhfatu'l-fuqahâ? is one of the important works of the school of Hanafî. The work consists of a number of examples of the preference which appeared as one of the methods of inference after the formation of the schools of law. Besides the work has an understandable and fluent style.Samarqandî, used mainly the expression of ?ve hüve?s-sahîhu? and ?ve hüve?l-esahhu? in addition to various expressions of preferences in the exampeles of preferences in his book. However the opinions of Abu Hanîfa, Abu Yusuf and the Imam Muhammad as well as a number of Hanafî lawyer?s opinons were given place in this book. But He prefered generally the opinons of the leader of three schools. He embraced opinions of different leaders only in five matters.The school of Maturidî which is adopted as a school of thought bye the majority of adherent of Hanafî today, arose firstly at the Transoxiana region in the city of Samarqand. EbûMansur al Mâturîdî who is the founder of the school of Maturidî was not considered so much at his time. But after several centuries his dead the adherents of him, members of the school of Samarqand Hanafî, revived his school. Beside the Maturidî, Âlâ` al-Din was the one of the conributing person to revive the school of Samarqandî.It is clear that Âlâ? al-Dîn as-Samarqandî who is one of the leading representatives of the school of Samarqand Hanafî, gived place opinions of his school in his book named Mizanû?l-usûl and defended them. But it was tried to bring up with this study how opinions of his school effect Samarqandî?s thinking about the methodology of Fıqh. In this connection, with the investigating on conclusions of the confrontations, the effects of the points of the school of Samarqandî on the late Hanafî Fıqh is tried to establish.