Profesyonelleşme olgusu ve mesleki profesyonelleşme açısından Türkiye’ de sosyal hizmet mesleği (Sakarya örneği)

Abstract

Bir mesleğin profesyonel meslek olarak kabulü, profesyonelliği kabul edilmiş bir meslek grubuna karşı meslekten olmayanların yaptıkları eleştirilerin ve müdahalelerin en aza inmesini sağlar. Bir meslek grubu kendi alanında profesyonel olduğunu kabul ettirerek en başta özerklik kazanmakta ve buna bağlı olarak ardından mesleki güç, prestij gibi manevi ödüller ile yüksek kazanç gibi maddi ödüllere sahip olmaktadır. Bu nedenle profesyonelleşme her meslek grubunun ulaşmayı istediği bir hedeftir. Ülkemizde yakın geçmişe sahip bir meslek olan Sosyal Hizmet Mesleği, mesleki profesyonelleşme süreci ve nitelikleri açısından bu amaçla incelenmiş; Türkiye`de Sosyal Hizmet Mesleğinin profesyonelleşme düzeyi incelenmiş, sürece etki eden olumlu ve olumsuz faktörler ortaya konarak, mesleki profesyonelleşme hedefi doğrultusunda yapılması gerekenler tartışılmıştır.Tezin birinci bölümünde profesyonel meslek konusunda teorik zemin oluşturulmuş; ikinci bölümde, Dünyada ve Türkiye' de sosyal hizmet ve sosyal hizmet mesleği içerik ve süreç yönünden tanıtılmış; üçüncü bölümde ise Sakarya örneğinde Sosyal Hizmet Mesleğinin Profesyonelleşme Düzeyine yönelik nitel araştırmaya yer verilmiştir. Elde edilen sonuçlar ve öneriler dördüncü bölümde tartışılmıştır.Nitel araştırma yöntemi olarak Türkiye'de sosyal hizmet mesleğinin profesyonelleşme sürecindeki durumu ile ilgili doküman incelenmesi yapılmış; Sakarya ilinde görev yapan sosyal hizmet uzmanları ile yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak ve ek sondaj soruları sorularak ülkemizde sosyal hizmet mesleğinin profesyonelleşme düzeyi, sürece etki eden olumlu ve olumsuz faktörler ortaya konmuştur.Araştırmanın neticesinde; sosyal hizmet mesleğinin yakın bir geçmişe sahip meslek olması, yedi yıl öncesine kadar yalnızca bir okulun meslek elemanı yetiştirmesi nedeniyle meslek elemanı ve akademik personel sayısının azlığı ve bilimsel araştırma - yayınların yetersizliği; yetersiz mesleki örgütlenme; hizmet alıcısının genelde devlet olması; meslek elemanlarının profesyonelleşme sürecini iyi yönetememesi, sosyal hizmet mesleğinin profesyonelleşme düzeyinin düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Eğitim kalitesinin yükseltilerek teorik ve uygulama bilgisinin dengeli verilmesi, Türkiye Sosyal Hizmet Okulları Birliği kurularak eğitimin standardize edilmesi, sosyal hizmet akademisyenleri ve yöneticilerinden oluşan yeni mesleki (koordinasyon örgütleri) birlik kurularak savunmacı stratejiyle mesleğin profesyonellik düzeyinin yükseltilmeye çalışılması, meslek odasının bir an önce kurulması vd. öneriler arasında sıralanmıştır.Anahtar kelimeler: Sosyal Hizmet Mesleği, Mesleki Profesyonelleşme, Meslek Sosyolojisi

The acknowledgement of an occupation as a profession minimizes the level of external criticism and intervention by the people from other occupational groups. By getting their occupation acknowledged as a profession, a vocational group gains autonomy; thereby attaining intangible and tangible benefits such as considerable occupational influence and high income levels, respectively. Therefore, professionalization can be considered as a goal of any occupational group.Having a relatively recent past in our country, the Social Work occupation is analysed in this study for that purpose, in terms of its professionalization process and other qualities. Besides, the level of the professionalization of Social Work in Turkey is observed. Putting the positive and negative factors forward, the actions to be taken towards the goal of professionalization are discussed.In the first part of the thesis, the theoretical grounds for professional occupation are developed. In the second part, the occupation and the practice of Social Work is introduced in terms of content and process. In the third part, a qualitative study about the level of professionalization in Social Work is included, illustrating Sakarya example. Outcomes and suggestions are discussed in the fourth part.A documentary analysis is made about the position of Social Work in the process of professionalization in Turkey, as a method of qualitative research. The level of professionalization in Turkey, and factors affecting the professionalization process are illustrated; working with colleagues in Sakarya, using semi-configured interview forms and asking additional questions.According to the outcome of the research, the level of professionalization in Social Work is low; for several reasons: Social Work?s having a recent past; insufficient number of specialists, scholars and scientific studies with only one academic institution specialized in this field until 2002; inadequate level of occupational organization among colleagues; the government?s being the most prominent and dominant stakeholder and beneficiary of Social Work practice; and the mismanagement of the professionalization process by practitioners.Several suggestions are made; namely, improvement in the quality of education, balancing theoretical and practical knowledge; standardization in education with the formation of a common union for Social Work schools; formation of organizations for coordination involving collaboration of scholars and managers in Social Work, working according to a defensive strategy towards the improvement of the level of professionalization of the occupation; formation of a labor union (as soon as possible).Keywords: Social Work Occupation, Occupational Professionalization, Occupational Sociology