Türk Çini sanatında karanfil

Abstract

Türk çini sanatında kullanılan motiflerin kaynağı, Asya'da yaşayan Türk kavimlerine kadar uzanmaktadır. Ancak motiflerin çeşitlilik kazanarak üsluplaşması İslamiyet'ten sonraki döneme rastlamaktadır. Belirgin bir üslup birliğinin varlığı XIII. yüzyıl Anadolu Selçuklularının abidevi eserlerinde görülmektedir. Osmanlı sanatında ise süslemelerin temelini oluşturan motifler, hükümdarların desteklediği atölyelerde daha da zenginleşerek yeni üslupların doğmasına olanak sağlamıştır.XVI. yüzyılın ilk yarısından sonra hasbahçe çiçekleri ile yapılan önemli bir üslup göze çarpmaktadır. Yarı sitilize çiçek üslubu olarak adlandırılabilecek bu yeni oluşum XVI. yüzyıl çini sanatında sıraltı tekniği ile beraber mükemmel örneklerle zenginleşmiş, tasarımlar Osmanlı kimliği içerisinde büyük bir olgunluğa ulaşmıştır.Şah Kulu'nun öğrencisi Karamemi başta gül, lale, karanfil, süsen, zerrin gibi has bahçelerin popüler çiçekleri ile meyve ağaçlarını, Osmanlıya özgü bir süsleme anlayışı ile bezeme sanatına mal etmiştir. Osmanlı sanatının çeşitli dallarında tercih edilen çiçekler arasında karanfilin ayrı bir önemi vardır. Karanfil motifi, ilkbahar çiçeklerinin topluca kullanıldığı kompozisyonlarda olmazsa olmaz öğelerinden bir tanesidir. Çok çeşitli şekillerde çizilmiş ve renklendirilmişlerdir. Beyazdan kırmızıya kobalt mavisinden moruna kadar çini sanatındaki tüm renklerle boyanmışlar, çeşitli fırça oyunları ile farklı şekillerde dönemine göre güzellik kazanmışlardır. Mimari eserler içerisinde özellikle Mimar Sinan dönemine ait pek çok yapıda karanfillerin birçok örneğine rastlanmaktadır. Karanfillerin özelliklerini belirlemek için yapmış olduğumuz katalog çalışmamızda mimari eserlerin çini süslemelerinin XVI. yüzyıl, XVII. yüzyıl, XVIII. yüzyıl, XX. yüzyıl Tekfur Sarayı ve Avrupa çinilerinin tüm özelliklerini yansıttığı görülmektedir.Karanfil motifinin Çini sanatında kullanılan karakteristik çiçeklerden biri olması tez çalışmamızın önemini arttırmıştır. Daha önce lale, sümbül gibi sitilize çiçeklerin üzerinde çalışılmasına karşın karanfil motifinin detaylı bir şekilde değerlendirilmemiş olması nedeniyle yapılan çalışma gelecek nesilleri yönlendirmesi açısından değer taşımaktadır.

The source of patterns used in Turkish Art of Glazed Tile dates back to the Turkish tribes lived in Asia.However , it encounters to the period after Islam that these patterns has increased in variety and became as a style.The existance of an explicit union of style can be seen on the monumental works of Anatolian Seljuks in 13th century. In the Art of Ottoman,the patterns which make up the basis of ornaments were richened in the workshops with the support of emperor and gave way to the new styles.An important style which was formed by using the flowers of the private garden of Sultan (Hasbahçe) stands out after the first half of 16th century.This new manner which might be called as `?half stylized?? enrichened with the great examples by the use of underglaze technique and designs ripened greatly under the identity of Ottoman.Karamemi, student of Şahkulu, attributed the favoured flowers of private garden of Sultan such as rose especially, tulip, carnation, iris, jonquil and the fruit trees to the ornamentation art in a specific manner of Ottoman.Among the flowers, which were preffered in various branches of Ottoman Art, carnation holds an important place.Carnation designs are one of the indispensable elements of compositions where the spring flowers used as a group.They were drawn in many different forms and colours.They were painted in all colours that used in the Art of Glazed Tile, from white to red, from cobalt-blue to purple and they gained beauty in different forms with various brush games according to their era. Among the architectural works, especially in works that belong to Mimar Sinan Era, we see a lot of examples of carnation designs.In our study of catagorizing designs which were aimed to show the qualities of carnations, it can be seen that the ornamentations in tiles of architectural works reflect all the qualities of 16th, 17th, 18th and 20th century tiles of Tekfur Palace and of Europen tiles.As carnation designs being one of the characteristic flowers in the Art of Tile , the thesis study gains more importance.Although it was studied on stilized flowers such as tulip, hyacinth before, that there hasn?t been any detailed study of carnation designs makes this study fundamental and a guide for the next generations.