Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ile rol çatışması ve rol belirsizliği arasındaki ilişki : Bir üniversite hastanesi örneği

Abstract

Çalıştıkları hastane örgütünün ve mesleklerinin yapısı gereği sağlık çalışanlarının rol çatışması, rol belirsizliği ve tükenmişlik yaşama riskleri yüksektir. Organizasyonlarda rol çatışması ve rol belirsizliği iş stresine; iş stresi de uzun vadede tükenmişliğe neden olabilir. Bu bağlamda bu tez çalışmasının amacı; bir üniversite hastanesinde çalışan doktor ve hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri ile algıladıkları rol çatışması ve rol belirsizliği düzeylerini saptayarak, aralarındaki ilişkiyi belirlemektir.Çalışmanın örneklemi, bir üniversite hastanesinde çalışan doktor ve hemşirelerden oluşmaktadır. Araştırma için hazırlanan anket `Maslach Tükenmişlik Ölçeği', `Rol Çatışması ve Rol Belirsizliği Ölçeği' ve `Sosyo-demografik Bilgiler'den oluşmaktadır. Geri dönen anket sayısı 251'dir. Elde edilen veriler SPSS 15.0 programı ile ortalama, standart sapma, frekans, yüzde dağılımı, t testi, one-way ANOVA, Scheffe, chi-square testleri, Pearson korelasyon analizi ve çok değişkenli regresyon analizi kullanılarak değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgulara göre; hemşireler ve 34 yaş ve altındakilerin her üç boyutta da; meslek hayatının başındakilerin duygusal tükenme boyutunda; evli olmayanlar, çocuk sahibi olmayanlar ile kendi iş verimini yetersiz bulanların duygusal tükenme ve duyarsızlaşma boyutlarında; kadınların duygusal tükenme ve düşük kişisel başarı boyutlarında; lise ve yüksekokul mezunlarının düşük kişisel başarı boyutunda diğerlerine göre daha fazla; lisansüstü mezunları, günde 8 saat ve daha az çalışanlar ve mesleğini kendi isteği ile seçenlerin ise duygusal tükenme boyutunda diğerlerine göre daha az tükenmişlik yaşadıkları belirlenmiştir. Ayrıca, hemşirelerin doktorlara göre daha fazla rol çatışması, rol belirsizliği yaşadıkları da saptanmıştır. Yapılan Pearson korelasyon analizi sonucunda, `Maslach Tükenmişlik Ölçeği' ve `Rol Çatışması ve Rol Belirsizliği Ölçeği'nin hem kendi içinde hem de birbirleri ile pozitif yönlü ve anlamlı ilişkili olduğu (p<0,01); çok değişkenli regresyon analizi sonucunda ise, rol çatışması ve rol belirsizliğindeki değişimin duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve düşük kişisel başarıyı açıklamada katkısı olduğu ortaya konmuştur.

Health professionals have a high risk of experiencing role conflict, role ambiguity and burnout, due to the framework of the hospital organization and structure of their work. In organizations, role conflict and role ambiguity may lead to job stress and job stress may lead to burnout in the long term. Regardingly, the aim of this study thesis is to identify the level of burnout and perceived role conflict and ambiguity of the physicians and nurses working at a University hospital and to determine the correlation between these items.The sample of this research is constituted of the physicians and nurses working at a University hospital. The questionnaire which is prepared for the research is composed of `Maslach?s Burnout Inventory?, `Role Conflict And Role Ambiguity Scales? and `Sociodemographic Data?. The data was analyzed for the means, standart deviation, frequency, percentage distribution, t test, one-way ANOVA, Scheffe test, chi-square test, Pearson?s correlation and multiple linear regression by using the SPSS 15.0 statistical software. According to the results, all nurses and subjects under 34 years old experienced burnout in all three subscales, whereas subjects who were at the beginning of their career showed burnout in emotional exhaustion subscale, singles, subjects who had no children and who thought they had inadequate work performance showed burnout in both emotional exhaustion and depersonalization subscales; women showed burnout in both emotional exhaustion and low personal accomplishment subscales, high school and higher education graduates showed burnout in low personal accomplishment subscale more than the others. Postdoctoral graduates, subjects who work less than 8 hours per day and subjects who had choosen their profession by themselves experienced less burnout in emotional exhaustion subscale compared to the others. Additionally, nurses experienced more role conflict and role ambiguity compared to the physicians. In Pearson?s correlation analysis, we found a positive and significant correlation inside the Maslach?s Burnout Inventory and between the Role Conflict And Role Ambiguity Scales (p<0.01). Multiple regression analysis showed that, a change in role conflict and role ambiguity may help to explain emotional exhaustion, depersonalization and low personal accomplishment.