Osmanlı ordusunda 18. ve 19. yüzyıllarda yapılan ıslahat çalışmaları ve bu çalışmalarda yabancı uzmanların rolü

Abstract

SAÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tez ÖzetiTezin Başlığı : ?18 ve 19. Yüzyıllarda Osmanlı Ordusunda Yapılan Islahatlar ve Yabancıların Rolü?Tezin Yazarı : Ali Rıza ŞİMŞEK Danışman: Yrd.Doç.Dr.Osman ÖZKULKabul Tarihi: 16.07.06 Sayfa Sayısı: VI (ön kısım) + 244 (tez)Anabilimdalı : Sosyoloji18 ve 19. yüzyıllarda Osmanlı Devletinde ortaya çıkan ıslshat hareketlerinin incelendiği bu araştırma, genel anlamıyla birtoplumun modernleşme serüveninin önemli bir aşamasına ışık tutmayı amaçlamaktadır. Bugünün Türkiye'sine uzanan birsürecin başlangıcında yer alan tarihsel veriler, kavramlar, kişi ve kurumların değerlendirilmesiyle, bir tarih bilincineulaşılarak; süre gelen yanlışlıkların, eksikliklerin ve kronikleşmiş sorunların nedenleri anlaşılmaya çalışılmıştır. Konunun elealınma yönteminde tarihsel gelişim çizgisi izlenmiş olup, Osmanlı geleneksel yapısı anlaşılmadan konunun sağlıklı elealınmasının mümkün olamayacağı düşüncesiyle, 18. yüzyıldan itibaren işleyen sürecin öncesine de değinilmiştir.Geleneksel yapısını muhafaza ederek Avrupa'yı titreten Osmanlı Devleti, yüzyıllar boyunca herhangi bir değişim ihtiyacıhissetmemiştir. Ancak bu sırada ekonomik, siyasal, kültürel ve teknolojik alanlarda gelişmekte olan Batı, 18. yüzyılagelindiğinde Osmanlı'ya karşı askeri zaferler kazanmaya başlamış, bu durumda Osmanlı, içinde bulunduğu durumusorgulama ihtiyacı hissetmiştir. Militer bir yapıya sahip olan Osmanlı Devleti'nin yenilgilere çözüm arayışının sonucundavardığı ilk sonuç ; yanlışın Osmanlı'nın geleneksel yapısının bozulmaya başlamasından kaynaklandığı olmuştur. Ancak LaleDevri ile birlikte batının üstünlüğü kabul edilmeye başlanmış ve Avrupa uygarlığından seçilmiş bazı unsurların taklidine vebenimsenmesine doğru ilk bilinçli adım atılmıştır.Genellikle dönemin padişahı veya sadrazamının kişiliklerine ve yetiştirilme tarzlarına göre şekillenen 18. yüzyıl yenilikleri,çoğunlukla askeri alanlarda ortaya çıkmış ve Fransa'nın etkisi altında cereyan etmiştir. Yabancı askeri uzmanların ilk defakullanılmaya başlandığı bu dönemde gerçekleştirilen yenilik hareketleri, daha çok teknik alanlarda gerçekleşmiş veçoğunlukla yüzeysel taklitler olarak kalmıştır. Osmanlı hizmetine giren yabancı uzmanlar bazı yenilikleringerçekleştirilmesinde faydalı olmuş, fakat daha çok Fransa'nın politik çıkarlarına uygun şekilde çalışmışlardır. Nispeten dahaplanlı bir modernleşme hareketi olan Nizam-ı Cedit reformları da uygulanan yöntemin yanlışlığı, iç ve dış etkenler nedeniylebaşarılı olamamıştır.19. yüzyıl, Osmanlı modernleşmesi açısından büyük değişimlerin yaşandığı bir yüzyıl olmuştur. Yapılan yeniliklerkonusunda Avrupa devletlerinin doğrudan etkileri bulunmakta olup, devlet yönetimi ve ordu üzerinde Fransız etkisinin yeriniAlmanya almıştır. Avrupa'ya eğitime gönderilen gençler, modernleşmenin itici gücünü oluşturmuş, batılı müesseselerinburada kurulmasına öncülük etmişlerdir. Bu dönem boyunca Osmanlı hizmetine giren Alman Subaylar, Osmanlı devletiniAlman silah sanayisinin en büyük müşterisi haline getirmiş ve ordu üzerindeki Alman nüfuzunu giderek artırmışlardır.Osmanlı Devletinin modernleşme serüveni boyunca, Avrupa devletleri gözlerini diktiği Osmanlı topraklarına sahip olabilmekiçin bir yandan onun kendi uygarlığının nimetlerine yönelmesini desteklemiş, diğer yandan onu bir kimlik kargaşasınasürükleyecek kültürel ve siyasi propagandayı yürüterek ekonomik olarak kendisine bağlı kılmıştır.Anahtar kelimeler: Osmanlı Devleti, Modernleşme, Ordu, Islahat, Yabancı Uzman.v

Sakarya University Insitute of Social Sciences Abstract of Master?s ThesisTitle of the Thesis: The Reformation workouts at the Otoman Empire Army in the 18.th and 19.thcenturies and the role of the foreign experts in these workoutsAuthor: Ali Rıza ŞİMŞEK Supervisor: Yrd.Doç.Dr.Osman ÖZKULDate: 16.07.06 Nu.of pages: VI (pre text) + 244 (main body)Department: SociologyThis research which examines the reforms came out in Ottoman Empire in 18 th and 19 th century,objects, to reveal an important stage of a society?s modernization adventure. Historical accounts andnotions which has existed from the beginning period to the today?s Turkey are evaluated by figures andassociations in order to make clear the reasons of wrongs, lackings and chronic problems by reaching ahistorical conscious. Historical advancing line is followed at the method of the research and since it willnot be possible to deal with the subject thoroghly without making clear the traditional structure ofOttoman, the period before the 18 th century is also mentioned.Ottoman Empire that shaked the whole Europe by conserving it?s traditional structure, did not feel anyneed of changing. But, meanwhile, the west has deleloped at the fields of economy, politics, culture andtechnology and began to win military victories versus to Ottoman in the first years of 18 th century, soOttoman began to feel the need to inquir it?s situation. The first result Ottoman Empire that had amilitary structure had found out was that it?s traditional structure had began to deteriorate. But with theTulip Era, West?s superior had been began to be admitted and first conscious steps were done throughthe adoptation and imitation of some of the elements chosen from the European society.İnnovations ofthe 18 th century which took the shape according to personalities and growing up styles of the era?srulers and grand viziers, mainly appeared at the military field and occured under the French exert.At this period that foreign military experts were first employed, innovation efforts were mainly occuredat technical fields and generally stayed as the surfacial imitations. Foreign experts who were disposed tothe Ottoman?s service had been beneficial for some of the innovations but they mainly worked for thepolitical benefits of the French. Nizam-ı Cedit reforms that were relatively more planned modernizationactions were failed because of the era?s falses and the interior and exterior exerts.19 th century had been an era that crucial changes occured in order to modernize Ottoman Empire.European countries had direct relevance to the reforms and Germany took the place of France in order tooffect the politics and army. Youngerters that were sent to Europe were the leaders of the reforms andleaded to constitute the Western associations in Ottoman. During this term German officers who weredisposed to the service of Ottoman Empire leaded Ottoman Empire to be the Major consume of GermanWeapen industry and they increased the German effect above the army.During the modernization adventure term of Ottoman Empire, European countries supported Ottoman togear their civilization services in order to get Ottoman lands, on the other side carried on the cultural andpolitical propagandas for rendering it dependent on Europe in economic ways.Keywords: Ottoman Empire, Modernization, Army, Reform, Foreign Expert.vi