Türkiye ve Azerbaycan bağımsız denetim sistemlerinin karşılaştırılması

Abstract

Çalışmanın amacı Türkiye ve Azerbaycan Cumhuriyeti'nde bağımsız denetim sisteminikarşılaştırmak, bağımsız denetimin yararlarını incelemek, bağımsız denetimi sınırlayıcı etkenleriaraştırmak, denetçi ve denetim kuruluşlarının sorumluluklarını ve verdiği hizmetleri araştırmaktanibarettir.Denetimin işletmeye, işletme ortaklarına, üçüncü kişilere ve ekonomiye sağladığı yararlararaştırılmıştır. Burada, denetimin Sermaye Piyasasının gelişimine, vergi gelirlerinin artırılmasına vebilgi üretimi, planlama açısından sağladığı yararlara değinilmiştir. Denetçilerin verdiği hizmetlerher iki ülkede de muhasebe, vergi danışmanlığı ve yönetim danışmanlığı olarak incelenmiştir fakatbir ülkede bu hizmet türlerinden biri daha yaygın olduğu halde diğer ülkede bu hizmetin daha azkullanıldığı görülmüştür. Örneğin, yönetim danışmanlığı Azerbaycan Cumhuriyeti'nde pek yaygınolmayan, yeni yeni gelişen bir hizmet türüdür.Bağımsız denetçilerin sorumlulukları iki yönden incelenmiştir. Bunlar, mesleki sorumluluklar vehukuki sorumluluklardır. Her iki ülkede de bağımsız denetçiler, yaptıkları denetim ve bildirdiklerigörüş için sorumluluk taşımaktadırlar.Türkiye Cumhuriyeti'nde Yeminli Mali Müşavirlerin faaliyetleri ?Serbest Muhasebecilik, SerbestMuhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu? ile düzenlenmektedir.Azerbaycan Cumhuriyeti'nde bu kanuna uygun olarak ?Denetim Hizmeti Hakkında Kanun? sözkonusudur.Mali raporlama ortamından kaynaklanan sorunlar her iki ülke açısından büyük önem taşımaktadır.Belge ve bilgi akışı, sık ve geçmişe dönük olarak değişen mevzuat, kamu otoritesinin maliraporlama hakkında yeterince bilgiye sahip olmaması her iki ülke açısından denetimde sorunlaryaratmaktadır. Azerbaycan yönünden en çok belge ve bilgi eksikliği denetçiler için sorunlaryaratmaktadır.Yirmi birinci yüzyılın başlangıcında küreselleşme tüm dünyada en önemli gelişmeler arasında yeralmaktadır. Küreselleşmenin muhasebe ve denetim sistemi ve mesleğine direk etkisi, şirketlerinuluslararası nitelik kazanması veya uluslararası ticaret içinde yer almalarıdır. Küreselleşmeninmuhasebe ve denetim sistemine önemli etkisi, Uluslararası Muhasebe ve Denetim Standartları'nınoluşturulması gerekliliğini ortaya çıkarmasıdır.Çalışma esnasında mülakat yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda birçok farklılık vebenzerlik gözlemlenmiştir. Benzerlikler içinde bağımsız denetimin ekonomiye, vergi gelirlerininartırılmasına sağladığı yararlar, denetçilerin sorumlulukları ve haksız rekabet yer almaktadır.Farklılıklar, genellikle Türkiye'ye göre Azerbaycan Cumhuriyeti'nde denetimin daha az gelişmişolmasından kaynaklanmaktadır. Diğer bir unsur Türkiye'nin denetim sisteminin tam olarakuluslararası sisteme uygun olmasıdır. Azerbaycan ise bu yönden hala sorunlarla karşılaşmaktadır.Türkiye Cumhuriyeti'nde genellikle tüm şirketler denetime tabi tutulmaktadırlar, AzerbaycanCumhuriyeti'nde ise genellikle bu sadece büyük firmalar için geçerlidir. Küçük ve orta ölçeklifirmalar ise bağımsız denetim yaptırmamaktadır. Fakat on senedir var olan denetim alanınıngelişiminde Denetçiler Odasının önemli yeri vardır ve yapılan mülakat sonucunda elde edilenbilgilere göre, 2008 yılında uluslararası sisteme geçiş tamamen gerçekleşecek ve bununla birliktetüm bağımsız denetim sistemi olumlu yönde etkilenecektir.Anahtar kelimeler: Türkiye'de ve Azerbaycan'da Bağımsız Denetim, Denetçiler Odası,Bağımsız Denetçi

The aim of tihs study is to compare the independent audit system, examine the independet auditbenefits for investigate the factors that are restricting the independet audition and investigateresponsibilities and their services of the auditors and audit companies between Republic of Turkey andAzerbaijan.The benefits of the audits fort he business enterprises, partners of the enterprises, third parts andeconmoy have been study widely. However, the benefits of audit to the development of CapitalMarket, the increment of tax incomes, production and planning of the information have also beenunderlined. The services of the auditorshave been explained under accounting, tax and managementconsultancy for two country. For example, management consultancy is new and developping everydayin Azerbaijan.The responsibilities of independent auditors have been examined in two ways. These are Professionaland regal responsibilities. The auditors have been taking responsibilities for their audit opinions inboth countries.The activities of the Certified Public Consultants have been arranged by the ?UnrestrictedAccountancy, Public Consultancy and Certified Public Consultancy? laws in Turkey. Azerbaijan ?Lawabout the Auditon Service? have similarities like in Turkey.Problems that are caused from financial reports are very important for Turkey and Azerbaijan.Document and information flows, frequently changing law?s also affecting the past, lack ofinformation about the financial reports always creates problems in both countries. Particularly in theAzerbaijan there are too many matters for auditors.At the beginnig of the 21. century globalization has been focused the mmost important issue in theworld. The directly effect of the globalization to accountancy, audit system and professionally forcedthe firms to have an international quality or become a partner in international trade. The mostimportant effect of the globalization is forming of the International Accountancy and Audit Standarts.Interviewing studies have been most performed in this study. Too many differences and similaritieshave been observed after this study. Some similarities are reported as benefits of independent audits tothe economy, increment of incomes of the taxes. The main reason of the differences is caused by theweak audit system in Azerbaijan when compared with the Turkey. The other reasons may besummarized as having an audit system which is not suitable with the global standarts in Turkey. Thereare too many problems about this topic in Azerbaijan. Generally every company is under an auditionin Turkey. But in Azerbaijan only a large scaled companies are under the audition. Narrow and widescaled companies stil can?t audit with independent auritions. The Chamber of Auditors has animportant role in developing the audit field in last ten years; and as a result of the interview it is easierto say that transition to international system will be complately performed in 2008. as a result oftransition the whole independent audit system will affected in a good manner.Keywords: Independet Audit İn Turkey And Azerbaijan. The Chamber of Auditors, Independent.