El-Kafi adlı eserin nikah bölümünün tenkitli neşri

Abstract

Hanefi mezhebinin tedvininde en büyük rolü oynayan İmam Muhammed b. el-Hasan eş-Şeybani (ö.189/805) dir. İmam Muhammed, Irak fıkhını öğrenmekle kalmamış, Medine'ye de gitmiş ve İmam Malik'ten hadis ve Hicaz fıkhını da tahsil etmiştir. Kadılık görevinde de bulunan İmam Muhammed'in Hanefi ekolünün görüşlerini gelecek nesillere aktaran eserleri iki sınıfa ayrılır:1) Kendisinden güvenilir kişilerce rivayet edilen ve ?Zahir-i Rivaye? veya ?Mesailu'l-Usul? diye anılan eserleri. Bunlar: el-Asl (el-Mebsut), el-Cami'u'l-Kebir, el-Cami'u's-Sağir, es-Siyeru'l-Kebir, es-Siyeru's-Sağir ve ez-Ziyadat adlı eserlerdir.2) Daha az güvenilir yollarla nakledilen ve ?Gayr-i Zahir-i Rivaye? veya ?Mesailu'n-Nevadir? diye bilinen eserleri. Bunlar da: el-Keysaniyat, er-Rakkiyyat, el-Haruniyyat, el-Cürcaniyyat ve Ziyadatu'z-Ziyadat adlı eserleridir.El-Hâkim eş-Şehid diye anılan Ebu'l-Fazl el-Mervezi (ö.334/945), İmam Muhammed'in ?Zahir-i Rivaye? olarak bilinen bu altı kitabını el-Kâfi adı altında bir araya getirmiştir.Bu çalışmada Hanefi mezhebinin temel kaynaklarından biri sayılan el-Kâfi adlı eserin Nikâh bölümünün metni yazmalara dayanılarak ortaya konulmaya çalışıldı Tenkitli metin neşri yapmak için bu eseri seçmemizin sebebi bu eserin Hanefi mezhebinin kaynakları arasında önemli bir yerinin olmasıdır. Eserin tamamının edisyon kritiğini yapmak bu çalışmada mümkün olmadığından nikâh bölümünün tenkitli neşriyle yetinilmiştir.Çalışma iki ana kısımdan oluşmakta olup birinci kısımda Hanefi kurucu metinleri ve kişileri ile İmam Muhammed ve el-Mervezi'nin biyografileri hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca İmam Muhammed'in en önemli eseri olan al-Asl ile el-Kâfi arasında bir karşılaştırma yapılmıştır. Arapça olan ikinci kısım ise bazı İstanbul yazmalarına dayanılarak yapılmış bir tenkitli neşir çalışmasıdır.

Imam Muhammad b. al-Hasan ash-Shaybani (d.189/805) played the the most important role in composing the legal materials that constituted the basis of the Hanafı school of law. He travelled for the purpose of knowledge to Hijaz which was another centre of learning in Islamic lands and received knowledge from Imam Malik the founder of the Maliki school. The books of Imam Muhammed, which transferred the opinions of Abu Hanifa and his disciples to the future generations, are two types:1) The well-known ones which were transmitted through reliable channels, called " Zahir ar-Riwaya or Masa?il al-Usul". These are: al-Asl (al-Mabsut), al-Jami? al-Kabir, al-Jami? as-Saghir, as-Siyar al-Kabir, as-Siyar a s-Saghir, az-Ziyadat.2) The less known books are called Gayr Zahir ar Riwaya? or ?Masa?il an-Neawadir". Some of them are: al-Kaysaniyyat, ar-Raqqiyyat, al-Haruniyyat, al-Jurjaniyyat, Ziyadat az-Ziyadat.Abu a-Fadl al-Marwazi (d.334/945) better known as al-Hâkim ash-Shahid, summarized and arranged ın a systematic way the writings of Imam Muhammed in his al-Kâfi or al-Mukhtasar.Al-Kâfi being such an important book for the history of Hanafi school of law has not been edited; in this study the Book of Marriage of al-Kafi by al-Marwazi is edited using mostly Istanbul manuscripts. The study comprises of two parts: Introduction and critical edition. The Introduction part includes the biographies of Imam Muhammad and al-Marwazi, information about the founding figures and fundamental texts of the Hanafi school in the century or so preceeding al-Marwazi and a comparison of al-Asl of Imam Muhammad which was the largest of his writings and al-Kâfi. The critical edition part is based on five manuscripts.