Halk arasında yaşayan hurafeler üzerine bir alan araştırması (Bursa/Osmangazi örneği)

Abstract

Mantıki temeli olmayan telâkki ve uygulamalara, din adına ileri sürülüp benimsenenbâtıl inanç ve davranışlara hurafe denir. Hurafelerin iki temel özellikleri vardır. Birincisiakla ve bilime aykırı olmaları, ikincisi de dinû bir dayanaklarının bulunmamasıdır.Bu çalışmanın araştırma problemi, halk arasında bazı bâtıl telâkkilerin zaman zamandinû bir husus gibi algılanıp o şekilde inanılmasıdır. Araştırmanını amacı Osmangazilçesi örneğinden hareketle, halk arasında yaşayan hurafeleri tespit edip ortaya koymakve bu tür inanışların itikâdû açıdan ne tür problemler doğurduğunu belirlemeyeçalışmaktır.Bu amaç çerçevesinde belli araştırma ve inceleme sonucu konunun öncelikle teorikçerçevesi çizilmiştir. Ardından anket soruları hazırlanıp örneklem olarak seçilenbölgelerde uygulanmıştır. Bu yöntem kısa zamanda geniş kitlelere ulaşma imkânısağladığından tercih edilmiştir.Teorik çerçevede hurafe, bid`at, esâtûr, mit kavramlarının tanımları ve kapsamları ortayakonulduktan sonra hurafelerin ortaya çıkmasında ve yayılmasında etkili olan faktörlerüzerinde durulmuştur. Hurafelerin ortaya çıkmasında eski kültür, din ve medeniyetlerinetkisi yanında, bazı kimselerin menfaat temin etmek, bazılarının da slâm dinine zararvermek gayesiyle hadis uydurmalarının; ayrıca Kur'an'da öz olarak verilen kıssalarıaçıklamak maksadıyla Ehl-i Kitap'tan, özellikle de yahûdûlerden istifade edilmesininrolü olmuştur.Bunun yanında, halkın cehaleti ve halkı aydınlatacak din adamlarının birikimlerininyetersiz oluşu, ana babayı ve çevreyi taklit, stres, sıkıntı, çaresizlik gibi psikolojikhaller, ekonomik problemler, bazı kitle iletişim araçlarının sorumluluk bilincinden uzakyayınları hurafelerin yayılmasını kolaylaştırmıştır.Araştırmayla hurafelerin daha çok gayb bilgisi, uğur ve uğursuzluk, türbe ve yatırlardayapılan bir takım ameliyeler, nazar, muska, sağlık ve temizlik alanlarında görüldüğüortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte zaman zaman bilim, sanat, siyaset alanlarında da butür inanışlara rastlanmaktadır.Anahtar Kelimeler: slâm, Hurafe, Bid`at, Mit

The actions and the superstitions which are put the name of religion and the acts andbeliefs that are not based on a logic are called supertition. There are two base types ofsupertitions; first one is that they are in contrast with the mindlogic and science. Secondone is that they dont have a religious foundation.The problem of this work is that some superstitions are considered as Ä religious issue insociety at times. The objective of the research, taking into considering the OsmangaziTown?s example, is to find out the superstitions among people and the try to designatewhat kind of problems these issue from the aspect of faith.In the line of this target firstly the theorical side of this subject is drown in the result ofthe research and study. Then the questions of survey are prepared and carried out in areaschosen as examples. This method is prefered since it provides the opportunity to reachwide groupset people in the short time.Theorically we focused on the factors that have been effective in superstitions come outand spread after the discriptions and extents of the concept superstition, bid?at, legends(esâtûr), myth were. In the supertitions coming out, beside the effect of the culture,religion and civilizations, some people?s making up hadith to harm Islam and to getbenefit in their own side; furthermore to benefit from ?the people of the book? especiallyfrom Jewish for the purpose of explain the stories are expressed in the Qur?ancompendiously played a role.In addition to this, ignorance among to people and the deficiency of the experinces ofrelegious functionary, following the parents as example, psychological cases like, stress,misery, economical problems, and the broadcast of some communication tools, unawareof the responsibility made it easier for superstitions spreading out.Research shows that superstitions come out in areas; to foretell the future, luck and badluck, actions are performed in turbes and tombs, the evil eye, amulet, health and cleaningareas. In addition, sometimes these kind of beliefs are seen in areas of science, art,politics at times.Keywords: Islam, Superstition, Bid?at, Myth