Dağlık karabağ göçmenlerinin sosyo ekonomik problemleri

Abstract

Tarihen Azerbaycan Türklerinin toprağı olan Karabağ’ı Ermeni Taşnakları dünyaya Ermeni yurdu gibi kabul ettirmeğe çaba gösteriyorlar. 20. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren Rusya, Đngiltere ve Eçmiadzin kilisesinin bilinçli ve kasıtlı olarak yürütmüş olduğu politikalar sonucunda Türk-Ermeni çatışmasına zemin hazırlanmıştır. Bu gelişmeler sonucunda Dağlık Karabağ’a yönelik Ermeni iddiaları da Sovyetler Birliği’nin çöküş sürecine girmesiyle yeniden kendinden söz ettirmeğe başlamıştır. Özellikle bu durum yüzyılın sonlarına doğru alevlenmiş ve doruk noktaya ulaşmıştır. Ermenilerin asıl maksadı, sözde tarihi esaslara isnat ederek Azerbaycan’ın Karabağ bölgesinde sözde bağımsız bir devlet kurulmasını, daha sonra da Ermenistan’a birleştirilmesini hayal etmektedir. Aradan geçen 15 yıla yakın zamanda sorunun çözümünde bir arpa boyu yol alınmaması Azerbaycan’ı ümitsizliğe sürüklerken, Ermenistan’ı umutlandırmıştır. 30 Ağustos 1991’de, ülkenin bağımsızlığını ilan etmiş, 18 Ekim 1991’de Meclis Bağımsızlık kanunu ilan eden Azerbaycan Cumhuriyeti, sorunun çözümü için faaliyette bulunduysa da, sorunun niteliği doğru olarak algılanmamış veya algılanmak istenmemiştir. Azerbaycan Devleti uluslararası nitelik kazanan sorunun çözümü için barış ve uluslar arası hukuk çerçevesinde çözüme kavuşmasına çalıştı ise de, sorun çözülmemekle birlikte daha da karmaşık bir görünüm almıştır. Sorunun çözümüne ilişkin AGĐT’in ve BM’nin şimdiye kadar devam eden girişimleri de bir sonuç vermemiş, bundan sonra olumlu bir sonuç vermesi de uzak görünüyor. Sürecin bu şekilde devam etmesi Ermenileri daha da güçlendirmekte, Dağlık Karabağ’ın sahip olduğu yeraltı ve yerüstü zenginliklerini tamamen sömürmek için zaman kazandırmaktadır. Bu araştırmanın amacı; 1989 yılından itibaren zorla göçe zorlanan Dağlık Karabağ ahalisinin, mülteci duruma düştükten sonraki sosyo-ekonomik sorunlarını değerlendirmektir. Araştırmanın konusu, 1980’li yılların sonlarına doğru ortaya çıkan “mülteci (kaçkın)” ve “zorunlu göçmen (mecburi göçkün)” sorunudur. Ancak, tarihi süreç içinde 19. yüzyıldan itibaren yaşanmış olan zorunlu göçleri anlatmadan geçmek konunun bütünlüğü açısından bir boşluk oluşturabilirdi. Bu nedenle, mülteci (kaçkın) probleminin Azerbaycan’da ortaya çıkmasından başlayarak, sosyo-ekonomik hayata etki safhaları ana hatlarıyla ele alınarak konuya tarihi bir perspektiften incelenmek istenmiştir. Ayrıca; Azerbaycan’ın milli etnik kimliğinden uzaklaştırdığı ve Batı-Doğu Türklüğünün köprüsü olan Azerbaycan topraklarının parçalanmasının Ermeni sorunuyla nasıl sistematik hale getirildiği açıklanmaya çalışılmıştır. Tez genel bir giriş yapıldıktan sonra, dört ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; tarihsel süreç içerisinde, bugünkü Ermenistan topraklarından kademeli olarak Azerilerin nüfus olarak eritildiği ana hatlarıyla incelenmiş, ikinci bölümde, mültecilerin (kaçkınların) göçe zorlandıktan sonra oluşan durumun sosyo-ekonomik analizi, üçüncü bölümde ise; mültecilerin (kaçkınların) ve zorunlu göçmenlerin (zorunlu göçkünlerin) şu anda yaşamış oldukları sorunları incelemeye çalışılmıştır. Elbette ki, mültecilerin ve zorunlu göçmenlerin durumunu daha objektif değerlendirebilmek için Azerbaycan’ın genelinde sorunları da değerlendirmek gerekirdi. Dördüncü bölümde ise, Dağlık Karabağ meselesinin uluslararası platformda değerlendirilmesi ve Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ meselesinin çözümü için uygulaması gereken dış politika araçlarının neler olduğu, yani meselenin çözümünde Azerbaycan’a düşen görevler üzerinde durulmuştur. Sonuç olarak, yaklaşık 1 milyon insanın gerçekten çok zor şartlar altında yaşadığını müşahede edilmektedir. Başlangıçta bu tezin diğer araştırmalara kaynak olabilecek düzeyde olması planlanırken, konunun başka bir ülke sorunu olması ve Türkiye’de basılmış kaynakların çok az olması nedeniyle araştırma hedeflenenden daha sınırlı kalmıştır. Özellikle ikinci bölümdeki tabloların oluşturulmasında kullanılan verilerin tek bir kaynaktan elde edilmesi, başka kaynaktan bu bilgilerin bulunamaması araştırmayı zor hale getirmiştir. Genel olarak, Türkiye’de basılmış kitapların az olmasına rağmen mevcut kaynaklardan yararlanarak çalışma bitirilmeye çalışılmıştır.

A historically lands of Karabakh always have been motherland of Azerbaijan Turks. Nevertless, Armenian dashnaks do effort to admit to world community opinion that Karabakh is Armenian land. From first quarter of XIX century Russia, England and Eçmiadzin church preparing a basic for TurkicArmenian conflict as result of rational politics. At the notice of these events, Nagornho-Karabkh conflict takes place. The problem growed during collapsing period of the Soviet Union. These problems find it’s peak point especially at the end of the last century. A priori aim of Armenians, is declaring an independent state in Nagorno-Karabakh and unificate this district area to Armenia. the problem solved for 15 years and this situation drag Azerbaijan into hopelessness and encourages the Armenians Azerbaijan declared its independence in 30 August 1991. After the declarion of Azerbaijan’s National Assembly its independence in 18 Octeber 1991, Azerbaijan Republic is try to solve this problem but the reality of that conflict was not understand by international community. Within the efforts to solve this problem it become more puzzled character. Inspite of activities to resolve this problem by OON and, OESD, problem stil not have resolved, and it’s hard to believe that their initiatives bring positivent output. The duration empowers Armenians and gives them time to exploit the surface and underground sources of Nagornho Karabakh. This research aims to make the social economic problems of Nagornho Karabakh community after they were pushed to migrate and became refugee. The topic of the research is the fugitive and imposed migration problem which starts at the ends of 1980’s. The historical duration explained first in order to understand the whole topic. That is why the research has focused on the beginning of the fugitive problem in Azarbaijan and analysed the effects on the social economic life in a historical viewpoint. Furthermore, the research tried to expalin how Azerbaijan became distant to it’s national etnicity and how Azerbaijan breaking systematically into pieces with the Armenian problem. The thesis consist of four parts after the introduction section. The topic of the first section is, the fugitive problem which occured in the Azerbaijan Armanian trouble in the historical duration. The social economic analyse of the refugees after they imposed to migrate is the issue of the second part. The third part tries to focus on the daily problems of the fugitives. The thesis focused on the fourth part to the evaluation of the Nagornho Karabakh problem in the international area. In this section the solution of the problem is investigated and focused on the Azerbaijan Foreign Affairs Politic. The politic of Azerbaijan was evaluated and the probable solutions are clarified. As a result; it can be witnessed that 1 million people live in hard conditions. At the beginning, the thesis planned to be a main source for other researches. But, the trouble is another countries troble and the lack of printed sources in Turkey let this research infertile. Especially the tables in the second section are taken from one source. The lack of the sources maket he research difficult