Hadislerde hikmet kavramı

Abstract

Bir kavram tahlîli olan tezimiz giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş kısmında konunun önemi, mahiyeti ve yöntemi hakkında bazı değerlendirmeler yapılmıştır. Birinci bölümde hikmetin sözlük ve ıstılahî anlamları üzerinde durulurken, kavramın Kur’an ve Sünnet’teki kullanımı da genel olarak tesbit edilmiştir. Daha sonra hikmetin temel Đslâmî ilimlerde ve felsefede hangi manalarda yer aldığı ifade edilmektedir. Đkinci bölüm tezimizin esas kısmını oluşturur. Bu bölümde Kütüb-i tis’a diye isimlendirilen Buhârî ve Müslim’in Sahihleri, Tirmizî, Ebû Dâvûd, Đbn Mâce, Nesâî ve Dârimî’nin Sünenleri, Malik’in Muvatta’ı ve Ahmed b. Hanbel’in Müsned’i gibi hadis kaynaklarında tesbit edilen hikmet, hikem, hakîm ve hukema kavramlarına ait otuzdört rivayetin metni, tercümesi, kaynakları ve ilgili şerhlere dayanan açıklamaları bulunmaktadır. Hadislerin izahında anlamla ilgili yorumlar asıl metinde, farklı lafızlı rivayetlerle sened durumuyla ilgili bilgiler dipnotta gösterilmiştir. Tesbit edilen otuzdört hadiste yer alan hikmet ve müştaklarının başta faydalı ilim olmak üzere, tecrübe-beceri-cesaret, güzel söz, Kur’an, Kur’ân’ı kavrama, öğüt-ibret ve marifetullah anlamlarında kullanıldığı; Allah, Kur’an ve Lokman’a da sıfat olarak nisbet edildiği başlıklar hâlinde gösterilmiştir. Her başlığın altında o başlığa uygun anlamdaki hikmet hadisleri derlenmiştir. Sonuç kısmında ise bu araştırma sonucunda varılan kanaat ve tesbitler ortaya konmuştur.

Our thesis about a conception analyses have two sections and results. At introduction has been done some worthies on importance, reality and method of its subject. In the first section in conception of Kur’an and Sünnet has been fixed at general using while to take stand on the principle about divine wisdom of dictionary and conventional meanings. Later, contact about divine wisdom in based science of Đslam and in philosophy at which meanings has been using. Second section has based part of our thesis. In this section there has been existencing in explain words about concepts in thirty-four relate texts, translates, sources and connected with interested interpretations which are fixed in the sources of tradition studies on divine wisdom, philosophy, sage and rulers became famous name ‘kütüb-i tis’a’ (the books that indicate the rules we have to connect) are “Truly books belong to Buhârî and Müslim, Tirmizî, Ebû Dâvûd, Đbn Mâce, Nesâî and Dârimî, Malik’s Muvatta and Ahmed b. Hanbel’s Müsned” the like. The view of connected the meaning of to make clear of traditions of prophet shown in base text, in different account retales and knowledge about arguments are shown at the bottom. The divine wisdoms and its derivatives established in thirty-four traditions of the prophet most of them have useful science meaning fixed at the text may happen using just as meaning on trial-ability, excellent speech, Kur’an, adaptability Kur’an, advice to get lesson from, skilful tied to God (skill from Allah); also in relation upon Allah, Kur’an and Lokman as a quality has been shown case of titles. Under every title has been collected divine wisdom traditions of the prophet which are fitting with the meaning interested title. However at final part has been put in front of us opinions and fixations those were reached to result of this research.