Türkiye'de çocuk refahı alanında koruyucu aile hizmeti (Sakarya ve Kocaeli örneği)

Abstract

Araştırmamızın temeli sosyal hizmetlerin çocuk refahı alanındaki koruyucu aile hizmeti üzerine oturtulmuştur. Koruyucu aile hizmeti, çeşitli nedenlerle öz ailesi yanında bakımları bir süre için sağlanamayan çocukların kısa veya uzun süreli olarak, anne-baba özelliklerini taşıyan ücretli veya gönüllü statüdeki uygun aile ya da kişilerin yanında devlet denetiminde bakımlarının sağlanmasıdır. Araştırmamızın problemi ise Türkiye’de koruyucu aile hizmetinin teorikte olması gerektiği şekilde pratiğe uygulanıp uygulanmadığı ve bu hizmetin Türk toplum yapısı göz önünde bulundurularak SHÇEK, halk, korunmaya muhtaç çocuk açısından olumlu mu yoksa olumsuz mu olduğu meselesidir. Buradan yola çıkarak çalışmamızın amacını şu şekilde ifade edebiliriz: Ülkemizdeki Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’nun çocuklara yönelik hizmetlerinden biri olan koruyucu aile hizmetinin Sakarya ve Kocaeli örneğinde ele alınarak, algılanması ve uygulanması esnasında ortaya çıkan sorunları belirlemek ve bu sorunların çözümüne yönelik öneriler geliştirmektir. Böylece bu hizmetin Türkiye’de nasıl olduğuna, nasıl olması gerektiğine ve gelecekte nasıl olabileceğine dair sonuçları ortaya çıkarmaktır. Çalışmamızda yöntem olarak durum çalışması (örnek olay) seçilmiş ve çalışmamız “iç içe geçmiş tek durum deseni” ile şekillendirilmiştir. Koruyucu aile hizmetiyle ilgili çalışırken hem SHÇEK görevlileri hem de koruyucu aileler analiz ünitesi olarak kullanılmıştır. Teknik olarak ise doküman incelemesi ve mülakat tekniğinden yararlanılmıştır. Mülakatta biçimsel mülakat tercih edilmiş ve toplanan veriler içerik analizi yoluyla tanımlanmıştır. Böylece çalışmamız teorisiyle ve alan araştırmasıyla bütüncü bir yaklaşımla yürütülmüştür. Çalışmamızın sonucunda Türkiye’de koruyucu aile hizmetinin teorikte uygulanması gerektiği şekliyle pratikte kısmen uygulandığını tespit edilmiştir. Hizmetin “öz aile boyutu” neredeyse tamamen ihmal edilmiştir. Ancak koruyucu ailelere verilen çocukların ve koruyucu ailelerin özenle seçildiği, hizmetin bu yönünün tamamlayıcı olduğu ortaya çıkmıştır. Türkiye şartlarında koruyucu aile hizmetinden faydalandırılan çocukların genel olarak evlat edindirilmeye müsait olmayan, kurumda ziyaretçisi neredeyse hiç olmayan, bir süre sonra evlat edindirilebilir duruma gelen çocuklar olduğu tespit edilmiştir. Çalışmamızla ülkemizdeki koruyucu aile hizmetinin geçmişi öğrenilip, şimdisine bakılıp, geleceğine de ışık tutulmuştur ve çalışmamız verimli hale getirilmiştir. Pratikteki bulguları ise çok önemlidir.

The basic of our research is about the Social Services of Protective Family in the field of Child Welfare. The Protective Family Service means, that when in cause of different reasons the children are not able to take the necessary care from their own families, they are given in short - or longtime periods, to families or persons with mother and father attributes, in the status of paid or volentary, within the supervision of the state. The problem of our research in Turkey is to find out, if this Protective Family Sevice is applied practically in the way in which it has to be theoretically and by considering the turkisch family structure for the fact if the SHÇEK, comunity, and the children who need protection, is usefull or not. So we can define the aim of our study as follows: By considering the Protective Family Service of the Social Sevice and Children’s Protection Department in our country in the example of Sakarya and Kocaeli, there is need for propositions for the development of solutions according to the problems which came up during the perceiving and application. So it can show how this service is working in Turkey, how is has to be and how it will be in future. We used in our study as method, state study ( example event), elected and our study is figured by “interior one state designe”. While we were working about the Protective Family Service, we used the SHÇEK officers and the protective famliies as analizing units. Technically we used document study and interview techniques. For the interview the formal interview was prefered and the collected data were defined by contain analize. So our study was carried out with its theoretic and area researches as a whole. According to our study we find out that the Protective Family Service in Turkey is practically applied partly as it should be applied theoretically. The “Self family dimension” of the service is nearly totaly neglected. But the fact, that the children who are given to protective families and the protective families are choosen carefully, shows that this part of the service is completening. Within Turkey’s circumstances, it is figured out that the children who benefit from the Protective Family Service are mostly children, who are not appropriate for adoption, who have nearly no visitors in the department, who became appropriate for adoption after a time. With this study we learned about the past of the Protective Family Service in our country, have a look at the present and to its future and our study has become more productive. The practical information is very important.