İslam öncesi Arap toplumunda eman uygulamaları

Abstract

İslam öncesi Arap toplumunda emân, sosyal hayatın zorunlu bir neticesi olup yarımadadayaşayan kabileler arasında toplumsal ilişkilerin sürekliliğini sağlamaktadır. İslam öncesi Araptoplumuna yönelik tarih çalışmaları oldukça sınırlı olup emân uygulamalarına yönelik herhangibir çalışma bulunmamaktadır.İslâm öncesi Arap toplumundaki emânı araştırmaya yönelik olarak ele alınmış olan çalışmadaemânın bu toplumda karşılık bulduğu kavramsal çerçeve, şekil, muhteva ve unsurları itibariyleele alınmıştır. Tarihi perspektif içinde de değerlendirilen emân mevzuu Arap toplumununİslam'dan önceki yapısının daha detaylı olarak anlaşılmasını sağlamaktadır.İslam öncesi dönem emân uygulamaları hakkında hadis kitaplarında herhangi bir kayıtarastlanılmamıştır. Siyer, megazi ve tabakat kitaplarından belli ölçülerde istifade edilmiş olupensâb ve eyyâm kitapları oldukça zengin bilgileri muhtevidir.Araştırmamız neticesinde emânın İslâm öncesi Arap kabile hayatının ayrılmaz bir parçasıolduğu, kabileler arası ilişkilerde belirleyici bir role sahip olduğu, yarımadada can ve malgüvenliğinin temin edilmesinde, kabileler arası savaş ve ittifaklarda ticarî ya da dinîseyahatlerde güvenliğin sağlanmasında önemli bir faktör olduğu anlaşılmaktadır. En eskiörnekleri Hz. İbrahim'e ulaşan emân uygulamalarının bisetten sonra Mekke dönemi veMedine'deki ilk savaşlar ve buradaki Yahudilerle yapılan anlaşmalarda da etkili olduğuanlaşılmaktadır.

Am?n is one of few institutions played crucial roles to maintain intertribal and international lifein pre-Islamic Arabia. This work aims to scrutinize the concept of am?n in jahiliya age ofArabia, i.e. the period between two prophets, Abraham and Muhammad. Information aboutam?n practices is quite plenty in especially the classical ans?b and ayy?m sources, althoughconsiderable amount of the relative data in condition that cannot be dated and specificallylocated.This work is consists of mainly two parts, one of which analyzes the concept in a systematicmanner, while the other attempts to reconstruct am?n incidents in a chronological order. Thefirst chapter deals with conceptual framework of am?n scrutinizing the relative concepts likejiw?r, him?, and hilf, and analyzing its formation, consisting parties, main functions, importantresults and traditional symbols. The second chapter, on the other hand, analyzes am?n incidentsof pre-Islamic Arabia in three periods, namely pre-Qusayic, Qusayic, and Hashemic. Since il?f,a treaty series that has so complex relations with am?n, had a very distinctive role in Hashemicperiod, the sub-chapter related with this period is divided according to formation of il?fagreements.Am?n?s functions and its social results imply that it was an institution that rendered social,commercial and religious security to individuals and tribes of pre-Islamic Arabia. Because ofam?n?s complex structure, it includes the meanings of tribal membership, refuge, asylum,sanctuary, and agreement, yet it cannot be reduce any of them.