Konut yapı kooperatiflerinde maliyetlerin hesaplanması ve muhasebeleştirilmesi

Abstract

Yapı kooperatifleri üyelerinin konut ve isyeri ihtiyaçlarını en uygun maliyetlerle ve enuygun ödeme kosulları ile karsılamak amacıyla kurulmaktadır. Amacı üyelerine uygunmaliyetlerle konut üretmek olan konut yapı kooperatiflerinde insaat maliyetlerininhesaplanması ve muhasebelestirilmesi önemli olmakla birlikte bu konuda gerek uygulamadagerek literatürde bir tekdüzelik saglanamamıstır.Bu çalısmanın arastırma problemi, konut yapı kooperatifleri tarafından yürütülen konutinsaatlarının hizmet üretimi olarak mı yoksa üretim eylemi olarak mı degerlendirileceginintespitidir. Bu baglamda insaat maliyeti unsurları ve maliyet muhasebesi uygulamalarınıetkileyen unsurların neler oldugu tespit edilmeye çalısılmıstır. Aynı alanda faaliyet gösterenkonut yapı kooperatiflerinde, gerek maliyet unsurlarının tespitinde gereksemuhasebelestirilmesinde farklı uygulamalara rastlanmaktadır. Bu çalısmanın arastırmasoruları;- Konut kooperatiflerinde maliyet unsurları nelerdir,- Faaliyet konuları aynı oldugu halde, konut yapı kooperatiflerinde maliyetlerinmuhasebelestirilmesi niçin farklılık göstermektedir,- Kooperatif muhasebesinde yapılan hataların nedenleri nelerdir ve nasıl çözümüretilebilir.Bu sorulara cevap ararken, kayıt süreci, yapılan hatalar ve farklı uygulamaların nedenleriliteratür taraması yapılarak arastırılmıstır. Buna ek olarak kooperatif muhasebesi tutanmuhasebe meslek mensupları ile de görüsmeler yapılmıs. Ayrıca bu çalısma ilekooperatiflere tanınan vergi muafiyet ve istisnalarının insaat maliyetleri üzerindeki etkisiaçıklanmaya çalısılmıstır.Bu çalısmanın sonucunda konut yapı kooperatiflerinde insaat maliyeti unsurlarını etkileyenen önemli faktörün kooperatif insaatının yapılıs sekli ve kooperatifin vergi muafiyet veindirimlerinden yararlanıp yararlanmama durumu oldugu tespit edilmistir. Ayrıca,kooperatif tarafından yapılan yada yaptırılan konutların insaatının hizmet eyleme olmayıpüretim faaliyeti olarak degerlendirilmesi gerektigi tespit edilmistir. Maliyetlerinmuhasebelestirilmesinde rastlanan farklı uygulamaların, tekdüzen hesap planındakihesapların uygulamacılar tarafından farklı yorumlanması ve özel insaat statüsünde bulunankooperatif insaatının, bazı meslek mensupları tarafından insaat taahhüt isi olarakalgılanmasından kaynaklandıgı sonucuna varılmıstır. Ayrıca bazı meslek mensuplarınınmaliyetlerin muhasebelestirilmesi sırasında yanlıs hesaplar kullanmaları ve buuygulanmadan dolayı bir yaptırımla karsılasmamaları nedeniyle kooperatiflerde muhasebedenetiminin yeterli düzeyde olmadıgı söylenebilir.Anahtar Kelimeler: nsaat Maliyetleri, Konut Kooperatifleri, Maliyet Muhasebesi

Residance housing cooperatives are established to provide house and workplace necessitieswith suitable costs and payments for their members. Although accounting of building costsat residance housing cooperatives, whose aim is to produce the houses with cheap costs, isimportant, there is no agreement neither application nor literature on that subject.The main question investigated in this thesis are as follows: What are the elements ofbuilding costs and cost accounting for residance housing cooperatives? Which one has to beused for building production? Is it a manufactoring or service business? Residence housingcooperatives being same workfield have different cost accounting applications in bothappearing and accounting of cost elements. Based on these basic questions, this study alsoaims for answering such specific questions below:- What are the elements for building costs at residance housing cooperatives?- Although residance housing cooperatives being same workfield, why are theredifferent types of cost accounting?- What are the reasons of mistakes that are done on cooperative accounting and howcan they be solved?While answering these questions, the reasons of general mistakes and different costaccounting applications are studied with a detailed literature review. Moreover, semiformalinterviews related with cooperative accounting was made with professional experts. Inaddition, effects of free and discount tax on building costs which are provided to theresidance housing cooperatives are explained.At the end of this study, it has been determined that important factors which affect theelements of building cost is the type of cooperative construction building and havingadvantage of free and discount tax for residance housing cooperative or not. In addition, ithas been established that building houses that are done by cooperative or not is amanifactoring business, not a service one. However, uniform account plan was commenteddifferently by professional experts and therefore it causes several dissimilar applicationseven wrong effects about cost accounting at the residance building cooperative. In spite ofmaking wrong applications about cost accounting, some accountants were not warned. Itshows that accounting control is not enough at the residance housing cooperative.Keywords: Building Costs, Housing Cooperatives, Cost Accounting