Türkiye ve Azerbaycan muhasebe hesap planının ve mali tablolarının karşılaştırılması

Abstract

SAÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans TeziTezin Başlığı: ?Türkiye ve Azerbaycan Muhasebe Hesap Planının ve Mali TablolarınKarşılaştırılması?Tezin Yazarı: Samira Abdullayeva Danışman: Yrd. Doç.Dr. Selahattin KARABINARKabul Tarihi: 26.07.2006 Sayfa Sayısı: 7 (ön kısım)+179 (tez)+12 (ekler)Anabilimdalı: Işletme Bilimdalı: Muhasebe FinansmanMuhasebe; bir ticari işletmenin mali nitelikteki hareketliliğini kaydetme, sınıflandırma, özetleme,analiz etme ve sonuçlarını yorumlamaktır. Burada üzerinde durulması gereken en önemli noktaticari işletmelerin faaliyet sonuçlarının sağlıklı ve güvenilir bir şekilde muhasebeleştirilmesi, malitablolardaki bilgilerin gerçek durumu yansıtması ve aynı zamanda bu tabloların karşılaştırabilmeniteliğini taşıması gerekliliğidir.1991 yılında bağımsızlığına kavuşan Azerbaycan Cumhuriyeti'nde uygulanmakta olan muhasebesistemi ?Muhasebe Sistemi Hakkında? Azerbaycan Cumhuriyetinin Kanununa dayanır. Fakat bumuhasebe sisteminin temeli eski Sovyetler Birliği muhasebe sistemine dayanmaktadır. Bu nedenleküresel eğilimlerle ayrıldığı noktalar çoktur. Dolayısıyla, muhasebe sisteminin uluslararasıstandartlara uygun hale getirilmesi ihtiyacı kendini hissettirmektedir. Tüm alanlar gibi muhasebealanı da yeni gelişmekte olduğundan birçok eksiklikler, sorunlarla karşılaşılmaktadır.Bu çalışmanın araştırma konusu da, Azerbaycan Cumhuriyeti'nde uygulanmakta olan muhasebesistemini incelemek ve bu sistemin olumlu ve olumsuz yönlerini belirlemek olarak ifade edilebilir.Azerbaycan Cumhuriyeti'nde faaliyet gösteren işletmelerin uyguladıkları hesap planının,düzenledikleri mali tabloların işletmenin gerçek finansal durumunu yansıtmada ne kadar etkiliolduğunu daha detaylı incelemek için karşılaştırma yöntemine başvurulmuştur. Çalışmanınamaçlarını şu şekilde ifade etmek mümkündür:a) Azerbaycan muhasebe sistemi hesaplar planını, hesapları incelemek ve Türkiye Tekdüzenhesap planı ile karşılaştırmak;b) Azerbaycan'da faaliyet gösteren işletmelerin düzenlemesi zorunlu mali tabloların hangileriolduğunu araştırmak ve Türkiye muhasebe sisteminde düzenlenen mali tablolarlakarşılaştırmak;c) Azerbaycan Cumhuriyeti'nde faaliyet gösteren işletmelerin muhasebe kayıtlarını nasılyaptıklarını incelemek ve Türkiye muhasebe kayıt düzeni ile karşılaştırmak;d) Hesap planı, mali tablolar, kayıt düzeni açısından her iki ülke karşılaştırılırken,Azerbaycan hesap planının, mali tabloların, kayıt düzeninin olumlu ve olumsuz yönleri,genellikle, eksiklikleri nelerdir?Azerbaycan Muhasebe Hesap Planı bankalar ve devlet bütçesinden finanse edilen kuruluşlardışında tüm işletmeler tarafından kullanımı zorunludur. Azerbaycan Muhasebe Sistemindeki malitablolar karşılaştırılırken aşağıdaki farklılıkların olduğu görülmektedir:a) Bilânço düzenlenirken Türkiye muhasebe sisteminden farklı olarak, işletme varlıkları duranvarlıklardan dönen varlıklara doğru bir sıralamaya tabii tutulurken, pasifler de özkaynaklardan başlayarak sırasıyla uzun vadeli yabancı kaynaklar ve kısa vadeli yabancıkaynaklara doğru sıralandırılmaktadır.b) Azerbaycan muhasebe sisteminde gelir tablosunun oluşturulması için hesap planında gelirtablosu hesap kalemleri mevcut değildir.c) Tabloda gelir (kar) ve giderler (zarar) genel olarak yansıtılmaktadır. Dolayısıyla, gelirlerin (vegiderlerin) nerden elde edildiği hakkında net bir bilgi sağlamamaktadır.Anahtar kelimeler: Türkiye Muhasebe Sistemi, Azerbaycan Muhasebe Sistemi, Azerbaycanİşletmeler Hesap Planı, Tekdüzen Hesap Planı, Mali Tablolarvi

Sakarya University Institute of Social Sciences Abstract of Master?s ThesisTitle of the Thesis: ?Comparison Of Uniform Chart of Account and Financial Statements OfTurkey and Azerbaijan?Supervisor: Assistant Prof. Dr. Selahattin KARABINARAuthor: Samira AbdullayevaDate: 26.07.2006 Nu. Of Page: 7 (pre text)+179 (main body)+12 (appendices)Department: Business Subfield: Accounting and FinanceAccounting means noting, categorizing, summarizing, analyzing and clarifying the results ofmovement of finance means of trade operations.But here the main point is that we should pay more attention to the accounting of activity results oftrade operations in a secure and reliable form, show the real condition of the information infinancal statements and at the same time the need of these statements to be in a condition forcomparison.Accounting system used in 1991 (this year is known as a difficult period of Azerbaijan) is basedon the Law of ?About Accounting System? of the Republic of Azerbaijan. But the base of thisaccounting system originates from the accounting system of past Soviet Union. Therefor itcontains many differences in globalizational trend.That is to say that, accounting is one of the fields being developed as many other fields andaccordingly it has a few lacks and shortcomings.In order to find out shortcomings, lack, positive and negative aspects of Accounting System ofAzerbaijan under the current topic, it is compared with Accounting System of Turkey and as aresult it proves that Accounting System of Azerbaijan is in a need to change this accountingsystem. The purposes of the current topic are followings:a) Examining Azerbaijan chat of account and comparing wiht uniform chart of account inTurkey.b) Researching which is the necessary statements is formed and comparing with thestatements in Turkey.c) Examining the accounting enrollment in Azerbaijan and comparing wiht Turkey.d) What is the shortcomings, lack, positive and negative aspects of Azerbaijan chat of accountand financial statements.İf to compare all these, we can see that there are some differences in financial statements indicatedin Accounting System of Azerbaijan. These are at the followings:a) İts diferens from the acoounting system of Turkey is that stable assets come before them.b) For the forming of the income statement is not present account items.c) İn income statement profit and expense is shown as general. İn ofher words, this statementdoesn?t supply detailed information about income.Financial statements in need for amendments have also been grouped in three tables: BalanceSheet, Activity Results and The Statement Related With Their Usage and Additional Statement ToBalance Sheet.Keywords: Accounting System of Turkey, Accounting System of Azerbaycan, Uniform Chart ofAccount, Azerbaycan Chat of Account, financial statementsvii