İstanbul Mahkemesi’ne ait 201 numaralı narh defteri

Abstract

İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu için hem devletin idari ve siyasi başkenti olması hem de sahip olduğu yaklaşık yarım milyona varan kalabalık nüfusu ve ekonomik olanaklarıyla daima büyük bir öneme sahip olmuştur. Bu nedenle, İstanbul tüm imparatorluk topraklarının üretim fazlalarının ulaştığı öncelikli bir ticaret merkezi konumunda olmuş ve devlet nazarında müstesna bir yere sahip olmuştur.İstanbul, idari bakımdan İstanbul Kadılığı'nın yanı sıra, Bilâd-ı Selâse de denilen Galata Kadılığı, Üsküdar Kadılığı ve Eyüp Kadılığı olarak kısımlara ayrılmıştır. Bu kadılıklar içerisinde, şehrin ekonomik hayatı üzerinde, özellikle İstanbul Kadılığı belirleyici bir rol üstlenmiştir. Dolayısıyla ekonomik hayatta uygulanan tüm fiyatların tespit ve tanziminde İstanbul Kadılığı görevli olmuştur. Devlet fiyatların belirlenmesinde hem halkın refahının sağlanmasını hem de esnaf ve üretici guruplarının zarar etmemesi prensibini esas almıştır. Osmanlıların bu hususa büyük ehemmiyet gösterdikleri ve belirlenen fiyatların uygulanması ve denetlenmesinde titiz davrandıkları defterdeki kayıtlardan da anlaşılmaktadır. Özellikle 18. ve 19. yüzyıllarda yaşanan siyasi ve askeri başarısızlıklar neticesinde devletin mali sorunları ciddi oranda derinleşmiş bu nedenle de devletin iktisadi hayat üzerindeki rolü daha da artmıştır. Bu açıdan dönemin bu koşulları çerçevesinde İstanbul Mahkemesi'ne ait 201 numaralı narh defteri İstanbul'un ekonomik hayatını, esnaf ve zanaatkar gurupları ve piyasadaki mal çeşitliliği ile fiyat değişikliklerini yansıtması açısından ayrıntılı bilgiler ihtiva etmektedir.

Istanbul had had importance for Ottoman Empire, both as a official and political capital and with its crowded population up to half-million and its economic opportunities. For this reason,Constantinople became a prior trade center where surplus productions belonging to the all domain had arrived, and had had a particular importance for the state.Constantinople, in addition to Istanbul Qadılıq, as for administrative, was divided into Bilâd-ı Selâse, also called Galata Qadılıq, Üsküdar Qadılıq and Eyüp Qadılıq. Amongst these qadılıqs, especially Istanbul Qadılıq had played an important part in the economical life of the city. Therefore, Istanbul Qadılıq was charged of fixation and arrangement of all prices applied in the economical life. On the fixation of prices, Empire had grounded on the principle of both securing of people?s welfare and of not suffering damage of tradesmen and producer groups. It is understood from the registers that Ottomans had given an importance to this principle and acted meticulously in the application of and the inspection of prices determined. Because of the political and military failures in the 18th and 19th centuries, the financial problems of the state had deepened seriously, for this reason the role of the state over economical life gradually rised. In this respect, within the scope of these circunstances of the period the price fixing book numbered 201 of Istanbul Court contains detailled informations about economical life of Istanbul, tradesmen and craftsmen groups and goods variety and price changes.