İşbu tezde ayrılıkçı hareketler ve terör denildiği vakit akla Avrupa kıtasından gelen ilk örnekler olan Kuzey İrlanda ve Bask sorunları 3 başlık altında incelenerek bu sorunların büyümesi, silahlı mücadeleye dönüşmesi ve barış süreçleri ele alınmış ve elde edilen farklı ve ortak noktalar üzerinden bir ayrılıkçı hareket analizi yapılmıştır.İlk bölümde İrlanda ve Bask milliyetçiliklerinin ortaya çıkışları şekillenişleri ve talepleri ele alınmıştır. Karlist Savaşlarının ve Büyük İrlanda Kıtlığı'nın İspanya ve Britanya yönetimlerine karşı güvensizlik ortamı doğurmasının azınlık kimlikleri üzerindeki etkisi incelenmiştir. İkinci bölümde ise ayrılıkçı hareketlerin silahlı mücadele ayakları olan IRA ve ETA örgütleri ele alınmıştır. Bu örgütlerin kuruluşları, talepleri, eylemleri ve hükümetlerin bu örgütlerle mücadelesi ele alınmış gerek örgütlerin gerekse de hükümetlerin birbirlerine benzer tavırları gözler önüne serilmiştir. Üçüncü bölümde ise Sinn Fein, SDLP, PNV ve Abertzale çizgisindeki ayrılıkçı partiler ideolojileri, süreç içerisinde birer aktör olarak etkileri açısından ele alınmış ve seçim sonuçları üzerinden ülke ve bölge siyasetindeki konumları yorumlanmıştır.Sonuç bölümünde ise bu iki ayrılıkçı hareketin büyüyüp kitlelere ulaşmasında, silahlı harekete dönüşmesinde ve silahlı hareketlerin döneminin kapanmasındaki ortak noktalar ele alınmış ve sorunların çözülmesinde hangi yolların izlendiği irdelenmiştir.
In this thesis Northern Ireland and Basque separatist movements are analyzed under three titles which analyze the historical processes of these two cases. Analysis of separatist movements is made from the perspective of commonalities and differences of these cases which are obtained from the studies.In the first part of the thesis social and historical roots of Basque and Irish nationalism are reviewed in the light of political history readings on Basque and Irish history. Such as The Great Famine and Carlist Wars. In the second part IRA and ETA are examined on their foundations, aims and actions. Responds from the governments against IRA and ETA are also scrutinized in this part of the thesis. In the third part, ideologies and political influences of separatist parties such as Sinn Fein, SDLP, PNV and Abertzale left are the main themes.In the conclusion part, the common points of these two cases in the processes of conflicts and peace are scrutinized with the ways of solutions that works for the end of conflicts in Northern Ireland and Spain. The commonalities and differences in the conflict processes and peace building are presented in order to reach new insights into the cases and the causes of secessionism in Europe.