Mekhul ed-dımeşki ve kitabu’s-sünen fi’l-fıkh adlı eseri

Abstract

Hicri I. asrın son çeyreği ile II. asrın ilk çeyreği hadis ilminin tedvini ve tasnifin başlangıcı açısından önemli bir dönemdir. O dönemde yaşayan, hadis ilmine katkısı olmuş âlimlerin ve varsa eserlerinin tanınması önem arzetmektedir. Tabiîn dönemi önemli hadis âlimlerinden biri de Mekhûl ed-Dımeşkî'dir. Ülkemizde Mekhûl hakkında bir çalışmanın yapılmamış olması bir boşluk oluşturmaktadır. Bu boşluğu doldurmak üzere bu çalışmaya ihtiyaç duyulmuştur. Mekhûl ed-Dımeşkî ve Eseri adlı bu çalışmada, Mekhûl'ün hayatı, hadis rivayetindeki yeri incelenmiş ve günümüze ulaşmayan Kitabu's-Sünen fi'l-Fıkh adlı eseri inşa edilmeye çalışılmıştır.Çalışmamız bir giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır:Giriş bölümünde tabiin dönemi üzerinde durularak sahabilerden sonra İslamın bize ulaşmasında tâbiîn'in köprü vazifesi gördüğüne işaret edilmiş, tedvin dönemi ve tasnif döneminin ilk dönemlerinde tâbiîn'in önemi vurgulanmıştır. Yine giriş bölümünde çalışmanın önemi, amacı ve yöntemi kısaca açıklanmıştır.Birinci bölümde Mekhûl'ün ailesinden başlayarak vefatına kadar olan bütün bir hayatı ve ahlâkî kişiliği tespit edilebildiği kadarıyla ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çocukluğu, ilk gençlik döneminde esir edilmesi, azad edilmesi, ilim yolculukları, ilmi yönleri ve ahlakî kişiliği tanıtılmaya çalışılmıştır.İkinci bölümde tâbiîliği, hocaları, ilim halkası, genel olarak talebeleri, talebelerinden öne çıkanlar, cerh ve ta'dîl açısından durumu, rivayetlerinin durumu, hadislerin rivayeti ile ilgili görüşü ve diyetlerle ilgili rivayetlerinin yakılması meselesi üzerinde durulmuştur.Üçüncü bölümde hadis edebiyatının tasnif türleri ve sünen türü eserler hakkında bilgi verildikten sonra Mekhûl'ün Sünen'inin inşasında takip edilen yol açıklanmış ve Sünen'in kitap başlıkları ve rivayetlerinin bu başlıklara göre dağılımı, rivayetlerinin müntehasına göre değerlendirilmesi, Ebû Dâvûd'un Sünen'iyle muhteva karşılaştırması birer tabloyla gösterilmiştir. Daha sonra Mekhûl'ün rivayetlerinin sonraki dönem eserlerine geçişte bir değişime uğrayıp uğramadığı sekiz örnek üzerinden incelenmeye çalışılmıştır.

The last quarter of the first century and the first quarter of the second century of the Hegira are important periods regarding initiation of codification and classification of hadith science. Therefore gathering information about hadith scholars, that lived in this period and made contribution to hadith science, and their works (if there is any) is crucial. Makhûl al-Dımashqî is one of the leading scholars who lived in Tâbi?un period. Currently there is no study has been made about him in our country. In order to fill this gap, this study is conducted. In this study, which is named as Makhûl al-Dımashqî and his work, the life of Makhûl al-Dımashqî and his position in the hadith rivayet has been studied. Moreover one of his works, Kitabu?s-Sunan fi?l-Fıkh that could not manage to reach to the present day is tried to be reconstructed.The study is mainly composed of an introduction and three main sections:Introduction section focuses on the Tâbi?un period and tries to indicate the importance of Tâbi?un in the process of transmission of Islamic knowledge during the beginning of codification and classification periods. Apart from that, in the introduction section purpose, method and importance of this study is briefly explained.In the first section, the whole life of Makhûl including his family and his moral personality examined as much as possible. His childhood, prison life during his adulthood, manumission, scientific journeys and traits, moral personality are tried to explained as much as possible.Second section is mainly about his tâbii, teachers, scholarship circle, students, students who have been prominent, position in terms of rebuttal and modification, the rivayet of his hadith and extermination of rivayets that are about accounts.In the third section, it is referred to the classification types of hadith literature and sunans and the method which Makhûl used in construction of his sunans. The titles of the chapters of sunan, the distribution of rivayets to these chapters, evaluation of rivayet according to the muntaha, context comparasion by Ebû Dâvûd?s Sunan are shown in a table. Later, an explication is made to find out if the rivayets of Makhûl is modified or not while passing to the next works.