Sadreddin Şirazi’de Tanrı’nın bilgisi problemi

Abstract

Bu çalışma, Sadreddîn Şîrâzî'nin Tanrı'nın zatı, sıfatları ve Tanrının bilgisine nasıl yaklaştığını konu edinir. Sadreddîn Şîrâzî'nin söz konusu düşüncesini çözümleyerek ?slâm Felsefesi ile ilgili araştırmalara mütevazı bir katkı sunmak bu araştırmanın amacı olarak ifade edilebilir. Sadreddîn Şîrâzî'nin felsefeyle ilgili özellikle Türkçe!de nitelik ve nicelik olarak yeterli ölçüde çalı?manın olmadığı dikkate alınırsa bu araştırma önemli olarak görülebilir.Bu araştırma iki bölüm olarak düzenlenmiştir. Birinci bölümde Sadreddîn Şîrâzîöncesi Meşşâî, Kelâmî ve şrâkî düşüncede Tanrı, Tanrı'nın sıfatları ve Tanrı'nın bilgisi konuları ele alınmıştır. ikinci bölümde ise Sadreddîn Şîrâzî?nin söz konusu düşüncesi kavramsal bir çözümlemeyle incelenmiştir.Bu bağlamda şu sonuçlar elde edilmiştir: Sadreddîn Şîrâzî, gerçek ve Hak Varlık olarak nitelediği Tanr'nın cisim ve cismin niteliklerinden beri olduğunu belirtmiş ve Tanrı?nın bir ölçü ile takdir edilmesinin imkânsız bir şey olduğunu vurgulamıştır. Şîrâzî?ye göre Tanrı'nın sıfatları zatının aynısıdır. Tanrı'nın, varlık verme dışında başkaca bir fiili de yoktur. O'nun bütün fiilî sıfatları varlık verme ve yoktan yaratma ile ilgili sıfatına indirgenebilir. Tanrı'dan sâdır olan fiiller, Tanrı!nın kendi zatındandolayı sâdır olmaktadır. Zatının dışındaki bir özelliğinden dolayı Tanrı'dan herhangi bir fiil sâdır olmaz. Bilgi, Şîrâzî'ye göre bir zuhur olan varlığın bilgisidir. Bütün varoluş, Mutlak Varlık olan Tanrı'nın tecellisi olduğu için bilen ile bilinen temelde aynıdır. ilahî zat, bir ayna gibi varlığın formlarını ya da zatlarını kendinde yansıtır. Şîrâzî, İbn Sînâ ve Sühreverdî'den etkilenmiş görünse de bu iki filozofu ve özellikle de Nasîreddîn Tûsî'yi Tanrı'nın sıfat ve bilgisi konularında ileri sürmüş oldukları görüşler nedeniyle eleştirmekten geri durmamıştır. Aslında Şîrâzî kendisinden önceki tüm felsefî ekolleri söz konusu konularda eleştirmiştir. Şîrâzî'ye göre Tanrı'nın bilgisinin kâmil olu?unun sebebi bir akleden olarak zatını zatına yine kendi zatı ile inki?af ettiriyor olmasıdır. Sadreddîn Şîrâzî'ye göre Tanrı'nın bilgisi, kendi zatınınaynısıdır. Şîrâzî'ye göre varlığı zorunlu olan Yüce Tanrı'nın kendi zatını biliyor olması O'nun kendi dışındaki bütün mevcudat ve varlığı biliyor olmasını gerekli ve zorunlu kılmaktadır. Sadreddîn Şîrâzî'ye göre Tanrı'nın bilgisinin mertebeleri vardır. Söz konusu mertebeler; inayet, kaza, kader, kalem, levh-i mahfuz ve varlıkAnahtar Kelimeler: Sadreddîn Şîrâzî, Tanrı, Tanrı?nın sıfatları, Tanrı'nın bilgisi

This study examines Sadr al-Din al-Shirazi?s approach towards the esence of God and His attribute, in particular God!s knowledge. The aim of this study is to make humble contributions to the studies on Islamic Philosophy by examining God's knowledge in Sadr al-Din al-Shirazi. The fact that there are not sufficient studies in Turkish language both in terms of quality and quantity on the philosophic approach of Sadr al-Din al Shirazi makes this thesis important.This thesis consists of two sections. In the first section, God, His attributes and His knowledge will be examined with reference to the thought of Muslim Peripatetics, The Theologians, and the Illuminatists. In the second section, Sadr al-Din al-Shirazi?s approach to the attributes, in particular the attribute of knowledge will be examined.In this context, the following results can be given: Sadr al-Din al-Shirazi states that God is a form and in the nature of a form whom he describes as real and a true being and also emphasized that it is impossible to recognize God with measurements/levels. According to Sadr al-Din al-Shirazi, God?s attributes are the same as God?s essence. God does not have any other acts other than providing life. All of God?s actual attributes can be reduced to the attributes of giving life and creating out of nothing. The acts issued by God are issued due to God?s essence. No other acts are issued by God other than God?s characteristic outside God?s entity. The knowledge is the knowledge of an entity which is an appearance according to al-Shirazi. The complete existence is basically the same as the known and those who know because it is the manifestation of God who is an Absolute Being. The divine entity reflects the forms of existence or entities to self just like a mirror. Although it seems that al-Shirazi was influenced by Ibn Sina and by Suhrawardi, this has not stopped him from criticizing these two philosophers, and especially Nasir al-Din al-Tusi, on their submitted opinions about the subjects of God?s attribute of knowledge. As such, al-Shirazicriticizes all the philosophical schools before him on the subjects in question. According to al-Shirazi, the reason that God's knowledge is absolute is because God makes its selfevolve/develop with self again. According to al-Shirazi, of God?s knowledge is the same as God?s essence. According to him, mandatory existence of Almighty God knowing its own esence forces and makes it necessary for God to know the existence of all the creations/creatures and entities other than his essence. Again according to al-Shirazi, God?sknowledge has levels. The levels in question are listed as mercy/grace, predetermination, fate, pen, levh-i preserved tablet and the book of existence.Key Words: Sadr al-Din al-Shirazi, God, attributes of God, knowledge of God