Mervezî’nin el-kâfî adlı eseri çerçevesinde ilk dönem Hanefi literatüründe eşribe

Abstract

Bu çalışmada, mezhebin ana kaynakları ve bunları bir araya getiren aynı zamanda içeceklerle ilgili zengin bir içerik sunan Mervezî?nin el-Kâfî adlı eseri çerçevesinde, muasırı âlimlerin eserlerini de dâhil etmek suretiyle, İslâm hukukunda içecekler bölümünün nasıl incelendiği ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışmada içecekler konusu, her içecek özelinde, mezhep imamlarının ve müelliflerin görüşlerine yer verilerek ayrıntılı olarak işlenmiştir. Buna göre, Ebû Hanîfe?nin ve Ebû Yûsuf?un genelde aynı görüşte olmakla birlikte içeceklerle ilgili her türlü hükmü göz önünde bulundurarak bütüncül bir yaklaşım izledikleri, İmam Muhammed?in diğer ikisine göre daha ihtiyatlı davrandığı görülmüştür. Müteakip dönemlerdeki fıkıh âlimlerinden Mervezî ve Cessas?ın, genelde Ebû Yûsuf?un görüşlerini benimsemiş oldukları, Tahâvî?nin ise haram içeceklerin dairesini en dar tutan kişi olmakla birlikte mütesahil bir tavır sergilemediği gözlemlenmiştir. Eşribe bölümlerinde müellifler pek çok hususa değinmiş ve cereyan eden çeşitli tartışmalara yer vermişlerdir. Ayetlerle haramlığı sabit olan hamrın mahiyeti, buna bağlı olarak kapsamı, ?çoğu sarhoş edenin azı da haramdır? rivayeti, mezhep imamlarının, müelliflerin kendi aralarında ve diğer mezheplerle görüş ayrılığına düştükleri temel problem noktalarıdır. Yine Hz. Peygamber ve sahabenin nebiz içip-içmedikleri, nebizlerin muhtevası, sarhoşluğun tanımı, sarhoş kimseye verilecek ceza, sarhoş edici içeceklerin alım-satım ve tazmini gibi konular da ihtilaflı hususlar olup çalışmanın kapsamı dâhilinde ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Hanefî Mezhebi, el-Kâfî, içecekler, sekr, hamr, nebîz.

In this study it is tried to present the drinks how to be examined in Islamic law including all the studies of comtemporary omniscient whitin the frame of Mervezi? el-Kafi which gives knowledge a lot about drinks and puts all the resources together in the literature of this communion. The drinks are examined in details with their speacialities by the sectarian imams and editors? views. According to this, Imam Muhammed is determined to tread more cautiuosly as they follow a holistic way by considering all the decisions of drinks as well as Ebu Hanife and Ebu Yusuf usually have the same idea about the drinks. In the following period it is understood that Mervezi and Cessas, two of the fıqh scholars adopt Ebu Yusuf?s opinions. Tahavi observed non-facilitator about drinks although he took the circle of forbidden drinks by religion restrictedly. The editors mention about too many subjects and the discussion running in the episodes of the drinks. The nature of it is determined to be illicit by the verses, therefore it contains ?little of it is illicit for most makes drunk? saying that is the problem point between the setarian imams, editors and other communions. It is explained that some matter in dispute about regulating and buying-selling of the alcholic drinks, the punishment that is given to the person performs this, the definition of drukenness, the ingredient of drinks also if the Prophet and the companions of Prophet Muhammed drink. Key Words: Hanefi School, el-Kafi, drinks, drunkennes, wine, nabiz.