Atatürk’ün yakın çevresinden önemli bir sima: İbrahim Süreyya (Yiğit) bey’in (1880-1952) hayatı ve faaliyetleri

Abstract

Bu çalışmada Osmanlı Devletinin son döneminde hayata gözlerini açan ve imparatorluğun çöküşüne şahitlik ederek, onu kurtarma mücadelesi veren İbrahim Süreyya (Yiğit) Bey?in hayatı ve parlamenter faaliyetleri ele alınmaktadır. Mekteb-i Mülkiye?yi bitirdikten sonra memuriyet göreviyle mesleğe başlayan İbrahim Süreyya Bey?in hayatının neredeyse büyük bir bölümü tehlikeli maceralarla geçmiştir. İki senelik memuriyeti sürecinde, İttihat ve Terakki Cemiyeti ile olan ilişkileri, II. Abdülhamit döneminin baskıcı günlerinde onun Sinop Cezaevi?nde kalmasına neden olmuş, üç senelik mahkûmiyet sürecinden sonraki yıllarda, İttihat ve Terakki Cemiyeti?nin iktidarı ele geçirmesi ile birlikte memuriyetine idari görevlerle devam etmiştir. İbrahim Süreyya Bey, Osmanlı Devletinin Rumeli topraklarından birinde kaymakamlık görevini sürdürürken, Trablusgarp Savaşının başlamasıyla birlikte, hiç tereddüt etmeden idari görevinden istifa etmiş ve gönüllü bir nefer olarak savaşa katılmıştır. Bu savaşta Mustafa Kemal?in emrine girmiş ve aralarında yıllar boyu sürecek bir dostluk başlamıştır. I. Dünya Savaşı yıllarında Gelibolu Mutasarrıfı olduğu sıralarda Mustafa Kemal ile yolları yine kesişen İbrahim Süreyya Bey, savaşın hezimetlerini bilfiil yaşamış, ülkenin parçalanmaya çalışıldığı felaket günlerinde yakın dostu Mustafa Kemal ile birlikte her türlü riski göze alarak Anadolu?daki mücadeleyi başlatan isimler arasında yer almıştır. Millî Mücadeleden sonra da Mustafa Kemal ile birlikte yürüyen, savaşın yıkıntılarından yeni bir devlet yaratan isimlerden biri olan İbrahim Süreyya Bey, 1950?li yıllara dek uzanan yaşam yolculuğu boyunca önemli hizmetlerde bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: İbrahim Süreyya Yiğit, Trablusgarp Savaşı, Milli Mücadele, Yeşil Ordu, CHP.

This study, life and parliamentary activities of İbrahim Süreyya Yiğit who first saw the light of day in the last period of Ottoman Empire and who witnessed decline of the Empire and struggled to save it were addressed. Having graduated from Faculty of Political Sciences, İbrahim Süreyya entered upon his career in duty position. He lived out nearly best part of his life with risky adventures. During his biennial officialism process, his relationship with the Party of Union and Progress caused him to stay in Sinop prison in repressive days of the period of II. Abdülhamit. In subsequent years after his three year imprisonment, Party of Union and Progress came into power; therefore he continued his mission with administrative duties. While İbrahim Süreyya was a provincial district governor in one of Rumelian lands, Turco- Italian War broke out; therefore he resigned from his administrative duty without any hesitation and crusaded as a volunteer. In this war, he entered into Mustafa Kemal?s service and their friendship which would last for long years began. When İbrahim Süreyya was governor of Gallipoli during First World War years, their paths with Mustafa Kemal crossed again. İbrahim Süreyya experienced trashing of war actually and he was one of the people who commenced struggle in Anatolia by taking chances with his intimate friend Mustafa Kemal during catasrtophic days in which enemies were trying to split the country. İbrahim Süreyya who took sides with Mustafa Kemal even after War of Independence and who was one of the individuals having established a state from wrecks of the war, served in the government throughout his life lasting till 1950s. Keywords: : İbrahim SüreyyaYiğit, Turco-İtalian War, War of Independence, Green Army, Republican People's Party.