Yerel yönetimlerin sosyal ve ekonomik harcamalarının dağılımı : büyükşehir belediyeleri uygulaması

Abstract

Belediyeler, hizmetlerini yerine getirebilmek için harcama yapmak zorundadırlar. Harcamalarda büyük yatırımlar, sosyal ve diğer harcamalar bulunmaktadır. Ancak, temel ihtiyaçlarını temin etmede zorlanan bireyler açısından rekreasyon projeleri gibi ekonomik harcamalar doğrudan yarar sağlamamaktadır. Belediyelerin sosyal harcamalara, ekonomik harcamalar kadar pay ayırmadıkları düşünülmektedir. Temel ihtiyaçların temininin kolaylaştırılması amacıyla belediyelerin, sosyal ve ekonomik harcamaları arasında bir denge gözetmeleri ve sosyal harcamalara dikkatleri çekilmelidir.Araştırmanın kapsamına, 30 büyükşehir belediyesinin harcamaları dâhil edilmiştir. Araştırma kapsamındaki belediyeler, belediye nüfusunun (2012) % 91?ini, belediyelerin 2011 yılı harcamalarının % 85?ini kapsamaktadır. Belediye harcamalarının altında yatan olgunun, niteliksel yapıdan (iradeden) mı yoksa niceliksel yapıdan mı etkilendiğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Niceliksel yapı, belediye harcamalarının aritmetik dağılımı içinde harcama gruplarının aldığı dağılımı ve öncelikleri; niteliksel yapı (irade) ise belediye harcamalarının içindeki aritmetik dağılımdan farklı olarak faktör analizinde ortaya çıkan faktörlere göre harcama gruplarının aldığı dağılımı ve öncelikleri ifade etmektedir.Araştırma verileri, bütçe, kesin hesap ve faaliyet raporları gibi yazılı kaynaklardan derlenmiştir. Verilere, ekonomik sınıflandırma cetvellerine göre harcamalar dâhil edilmiştir. Araştırmanın yapıldığı yılın mali işlemlerinin devam etmesi ve 2012 yılı giderlerinin kesinleşmemesi nedeniyle 2011 yılı verileri dikkate alınmıştır. Toplanan veriler üzerinde, SPSS yardımıyla frekans, yüzde dağılımı ve faktör analizi yöntemleri kullanılmıştır. Frekans analiziyle belediyelerin bazı özellikleri incelenmiştir. Yüzde dağılımında, ekonomik harcamalar birinci, diğer harcamalar ikinci ve sosyal harcamalar üçüncü sırada çıkmıştır. Faktör analizinde, birinci faktörde sosyal harcamalar, ikinci faktörde ekonomik harcamalar çıkmıştır.Analizler sonucunda, sosyal harcamalar grubu toplam harcamalar içerisinde en az ağırlığa sahip olmasına rağmen, faktör analizi sonuçlarına göre birinci faktörde yer aldığı için belediye harcamalarında niteliksel olarak sosyal harcamaların ağırlık taşıdığı kanısına varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Büyükşehir Belediyeleri, Ekonomik Harcama, Sosyal Harcama, Sosyal Bütçe, Faktör Analizi

Municipalities need to make expenditures to fulfil their services. These expenditures include large investments, social expenses and other expenses. However, when we look from the viewpoint of individuals, who have a hard time supporting their basic needs, expenditures on projects ? such as recreations projects ? fail to provide direct benefits. It is believed that municipalities have higher large project investments compared to expenditures for social benefits. To assist the provision of basic needs of individuals, municipalities? attention should be directed towards social investments and the need to create a balance between economic and social investments.In the scope of this research the expenditures of 30 metropolitan municipalities were examined. The municipalities, which were included in this research, cover 91% of the municipal population (as of 2012) and 85% of total expenditures made (as of 2011). The study aims to find out the weight of qualitative structure (will power) or quantitative structure on expenditures. The quantitative structure shows the distribution of expenditure groups and their priorities within the arithmetic distribution of municipal expenditures; and the qualitative structure (will power), different from the arithmetic distribution of municipal expenditures, shows the distribution and priorities of expenditure groups based on factors that come up in the factor analyses.The research data have been taken from printed materials such as budgets, final accounts and activity reports. Expenditures based on economic classification tables have been included in the data. 2011 data have been used in the research since the accounting procedures were on going for 2012 and the expenditures were not finalized. The data collected were analysed for frequencies, percentage distribution and factor analyses with the assistance of SPSS. Frequency analyses were used to examine certain properties of municipalities. In percentage distribution, large project investments came up at the first tier, other expenditures came up at the second tier and social expenditures came up at the third tier. Factor analyses have shown that social expenditures came first and large project investments came second.As a result of analyses, even though the social expenditure group had the least weight in the total expenditures, since it came up in the first factor according to the factor analyses, it is seen that social expenditures has a higher qualitative weight in the total municipal expenditures. Keywords: Metropolitan Municipalities, Economic Expenditure, Social Expenditure, Social Budget, Factor Analys