Şii-İmami gelenekte gaybet inancının temellendirilmesi

Abstract

Günümüzde İran'ın resmi mezhebi olan Şiî-İmâmiyye'nin en önemli düşüncelerinden biri gaybet düşüncesidir. Bir kişinin gözlerden kaybolması anlamındaki gaybet, Şiî-İmâmiyye'de on ikinci imam Muhammed b. Hasan el-Mehdî'nin tedbir amaçlı gözlerden kaybolup bilinmeyen bir yerde yaşaması şeklindedir. gaybeti bir inanç esası haline getiren İmâmîlere göre imam halen gaybette olup kıyamete yakın bir zamanda zuhur edecek ve dünyayı adaletle dolduracaktır. Gaybet iddiasının ortaya atılmasından sonraki süreçte gaybet düşüncesi İmâmî alimler tarafından izah ve ispat edilmeye çalışılmıştır. Bu süreçte akli ve nakli olmak üzere iki farklı eğilim gösteren alimler konuyla ilgili önemli eserler kaleme almışlardır. Bu çalışmada, gaybet inancını ispat etmek üzere kaleme alınmış olan Nuʻmânî, Şeyh Sadûk, Şeyh Müfîd ve Şerîf el-Murtazâ'nın gaybetle ilgili sırasıyla Kitabu'l-gaybe, Kemalü'd-din ve temamü'n-ni'me, el-fusûlü'l-aşere fi'l-gaybe, Resail fi'l-gaybe ve el-Mukni'u fi'l- gaybe isimli eserlerinden hareketle gaybet inancı incelenmiştir. Gaybetle ilgili ortaya çıkan problemlere cevap vermeye çalışan bu müelliflerin eserlerinde yanıtladıkları başlıca meseleler, imamet ve her dönemde bir imama duyulan ihtiyaç, imamın masumiyeti, on ikinci imamın varlığı ve doğumu, gaybet ve yokluk (adem) ayrımı, gaybetin süresi, imamın uzun yaşaması, gaybetin sebepleri, gaybetteki imamın faydası, imamın mucize göstermesidir. Giriş ve üç bölümden oluşan bu çalışmada, mezkur müelliflerin gaybet inancını temellendirmeye çalışırken bu problemleri nasıl açıkladıklarının ortaya konması amaçlanmıştır.

The notion of occultation is one of the most important idea in the Shi'i-Imamiyyah, the official sect of Iran today. The occultation which means the concealment of a person from human sight is that the Twelfth Imam Muhammed b. Hasan el-Mahdi disappeared as a precaution in 260 A.H/874 A.D rather than die is alive. According to Shi'i-Imamiyyah in which the belief in occultation is made an article of faith, he is still in the occultation, will rise with sword and fill the world with justice and equity. After the making claim of occultation the Imamite scholars tried to explain and justify the belief in occultation through two different methods as revealed and rational. In this period the Imamite scholars have compiled works to justify belief in occultation on the basis of these methods. This study aims to examine how the belief in occultation has been justified in the works compiled by Nu'mani, Sheikh Saduk, Sheikh Mufid and Sharif Murtaza about occultation in the Imamiyyah. These works are respectively Kitab al-ghayba, Kamal al-din wa tamam al-ni'ma, al-fusul al-ashara fi al-ghayba and Rasail fi al-ghayba, al-muqni fi al- ghayba The problems arised from ghayba and have been tried to explain by above-mentioned scholars, are imamite and need of Imam every period of time, the Imam's Infallibility, presence of the twelf Imam and his birth, the difference between ghayba and absence, the duration of ghayba, the survival of Imam, reasons for ghayba, the benefit from Imam in occultation, working a miracle of Imam. In this context, the study which consists an introduction and three parts aims to explain how the belief in occultation has been justified with revealed and rational evidences by these scholars.