1990 sonrası fındık ihracatının Türkiye’nin dış ticareti üzerine etkileri : Sakarya örneği

Abstract

Bu tezde Sakarya'dan gerçekleştirilen fındık ve fındık mamulleri ihracatının Türkiye'nin ve Sakarya'nın dış ticaretine ve milli gelirine olan etkileri araştırılmıştır. Çalışma, (2004:Q1-2016:Q4 yılları arasındaki verilerle ampirik olarak analiz edilmektedir. Serilerin durağanlığı; ADF, PP ve Vogelsang ve Perron yapısal kırılmalı birim kök testiyle, seriler arasındaki ilişkiler ise Toda ve Yamamoto nedensellik testiyle incelenmiştir. Sonuç olarak Türkiye'nin toplam ihracatından Sakarya'nın fındık ihracatına ve döviz kuruna doğru ve Sakarya'nın gayrı safi yurtiçi hasılasından Sakarya'nın fındık ihracatına doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Seriler arasında eşbütünleşme ilişkisinin varlığı, sınır testi yaklaşımıyla araştırılmış ve uzun ve kısa dönem analizleri ARDL yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Uzun dönem analizi sonucunda; Sakarya'nın fındık ihracatı %1 arttığında, toplam ihracatın %0,12 oranında arttığı görülmektedir. Kısa dönem analizi ile Sakarya'nın fındık ihracatının, ilin ihracatını pozitif ı biçimde etkilediği görülmüştür. Fındık fiyatlarındaki artışların, Sakarya'nın ihracatını bir dönem için pozitif, üç dönem sonra ise negatif yönde etkilemiştir.

In this thesis, the effects of exports of hazelnut and hazelnut products from Sakarya on the foreign trade and national income of Turkey and Sakarya were investigated. The study is empirically analyzed (2004: Q1-2016: Q4), the stability of the series, ADF, PP, Vogelsang and Perron structural fractured unit root tests, and the relationships between the series were examined by Toda and Yamamoto's causality test. One-way causality relation between Sakarya's hazelnut exports and foreign exchange rate and from Sakarya's gross domestic product to Sakarya's hazelnut export has been determined from the total exports. The existence of cointegration relation between the series was investigated by the boundary test approach and the long and short term analyzes were performed by the ARDL method. As a result of long term analysis; Sakarya's hazelnut exports increased by 1%, while total exports increased by 0.12%. Short-term analysis showed that Sakarya's hazelnut exports positively affected exports. Increases in hazelnut prices have affected Sakarya's exports for a period of positive and negative for three periods.