Gebze organize sanayi bölgesinin gelişim süreci ve mekânsal etkileri

Abstract

Şehirleşmenin temel dinamiklerinden biri olan sanayi faaliyetleri bir şehrin gelişmesinde ve şekillenmesinde büyük oranda etkilidir. Sanayi alanlarını disipline etmek ve ülke geneline yaymak için özellikle 1960'lı yıllardan sonra uygulamaya konulan Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) de şehirlerin gelişmesinde ciddi şekilde etkili olmuştur. Bu mekânsal etkilerin araştırıldığı çalışmada, Türkiye'de ve dünyada sanayi ve sanayileşme ile Organize Sanayi Bölgelerinin dağılışları incelenmiştir. İlk OSB'nin 1990 yılında faaliyete geçtiği ve 2017 yılı itibariyle 3 Organize Sanayi Bölgesi ve 2 sanayi sitesine sahip olan Gebze, günümüzde sanayi şehri olarak anılmaktadır. Gebze'nin sanayi şehri kimliği kazanmasında sadece kendi sınırları içerisindeki OSB'lerin yanı sıra komşu il ve ilçelerdeki OSB'ler de etkili olmuştur. Bu çalışma ile Gebze'nin en büyük OSB olan Gebze Organize Sanayi Bölgesinin (GOSB) ve yakın çevresinin 1990 yılından 2016 yılına kadar geçirdiği mekânsal değişimi tespit edilmiş, bu değişimde etkili olan beşeri ve fiziki coğrafya faktörleri üzerinde durulmuş ve gerekli çözüm önerileri ortaya konmuştur.

Industrial activities, one of the basic dynamics of urbanization, are influential in the development and shaping of a city. The Organized Industrial Regions (OIRs), which were put into practice after 1960's, especially to discipline industrial areas and to spread them throughout the country, have also been very effective in the development of cities. In the study investigating these spatial effects, the distribution of industrial and industrialization and Organized Industrial Regions in Turkey and in the world have been examined. Gebze, which was the first OIR in 1990 and owned 3 Organized Industrial Region and 2 industrial sites as of 2017, is now known as an industrial city. In Gebze's industrial city identity, not only the OIRs within their borders but also the OIRs in the neighboring provinces and districts were effective. In this study, the geographical change of Gebze Organized Industrial Region (GOSB) and its immediate surroundings from 1990 to 2016, which is Gebze's largest OIR, has been determined and human and physical geographical factors which are effective in this change have been emphasized and necessary solution proposal has been revealed.