Algılanan yolsuzluk ile dış ticaret ve doğrudan yabancı yatırım arasındaki ilişkinin uluslararası endeksler bağlamında ekonometrik analizi

Abstract

İlk zamanlarda sadece siyasi ve bürokratik anlamda ele alınan yolsuzluk kavramı zaman içerisinde farklı yapılara sirayet etmiştir. Birçok alana yayılan yolsuzluk ile işletmelerin, yatırımcıların hatta toplumdaki vatandaşların yolsuzluk yapma ya da yolsuzlukla karşılaşma ihtimali de ortaya çıkmıştır. Bu yayılma nedeniyle yolsuzluk zamanla ülkelerde ekonomik açıdan da sorunlara neden olmuştur. Yolsuzluğun ekonomik yapıları etkilemesinin yanı sıra ekonomik yapıların da yolsuzluğa etki etmesi öngörülmektedir. Bu bağlamda ekonomik gelişme ve ilerlemelerin, yolsuzluğu engelleyebilen bir fırsat olarak değerlendirilmesi de söz konusu olabilmektedir. Yolsuzluğun tarihsel süreçte ekonomik bir soruna dönüşümünün, bununla birlikte dış ekonomik ilişkilerin (dış ticaret ve doğrudan yabancı yatırım) yolsuzluk üzerinde yarattığı etkilerin ortaya çıkarılması çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Yolsuzluk ve dış ekonomik unsurlar arasındaki ilişkiyi değerlendiren bu tez çalışması üç bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde; yolsuzluk kavramı, yolsuzluğun nedenleri, türleri, ölçümü ve yolsuzluk karşıtı inisiyatifler ele alınmaktadır. İkinci bölümde ise yolsuzluğun etki ettiği makro değişkenler ve yolsuzluk ile dış ticaret ve doğrudan yabancı yatırım ilişkisini değerlendiren literatür taraması yer almaktadır. Son bölüm ise çalışmanın uygulama kısmı olup; algılanan yolsuzluğu ölçmek amacıyla kullanılan ICRG-Corruption (International Country Risk Guide) ve CPI (Corruption Perception Index) endeksleri ile dış ticaret ve doğrudan yabancı yatırım ilişkisi değerlendirilmektedir. Analiz kapsamında ülkeler Dünya Bankası'nın 2017 gelir sınıflandırmasına göre dört temel kategoride değerlendirilmektedir. Zaman ve veri eşleşmesi sorunu nedeniyle yolsuzluk endeksleri farklı zaman dilim çerçevesinde oluşturulan iki farklı model ile analiz edilmiştir (ICRG 1995-2015 / CPI 2003-2015). Yapılan analiz sonucunda hem ICRG hem de CPI endeksleri için kurulan modellerde anlamlı sonuçlar elde edilmiştir. Bununla birlikte gümrük vergisinin etkisini değerlendirmek amacıyla 2003-2015 yıllarında kategorileştirilmemiş 60 ülke için ICRG ve CPI için kurulan iki farklı modelde de anlamlı sonuçlara ulaşılmıştır. Her iki modelde de ihracat artışının yolsuzluğu azalttığı; gümrük vergi oranları artışının ise yolsuzluğu arttırdığı görülmektedir. Daha önceki çalışmalardan farklı olarak ICRG endeksinin alt endeksi olan yolsuzluk değişkeninin tek başına kullanılması, ülkelerin gelir kategorileri ile değerlendirmeye alınması ve panel veri analizinin kullanılması bu çalışmanın özgün yönleridir.

The concept of corruption which was initially dealt with only from political and bureaucratical perspective has spread to other structures in time. With the spread of corruption in many areas the possibility of involving or facing corruption of business, investors and even citizens in society has emerged. Corruption has caused economic problems in countries over time due to this spread. It is seen that corruption affects economic structures as well as economic structures affect corruption. In this context, economic development and progres are also considered as an opportunity to prevent corruption. The aim of this study is to reveal the transformation of corruption into an economic problem in the historical process and the effects of international economic relations (foreign trade and foreign direct investment) on corruption This research which approach the relationship between corruption and international economic factors consists of three parts. In the first part of the study, the concept of corruption, its causes, types and measures and additionally anti-corruption initiatives are discussed. In the second part, macro variables affected by corruption and the literature review of studies on the relationship between corruption and foreign trade and foreign direct investment is presented. In the last part, including the analysis, the relationship between perceived corruption, measured by ICRG and CPI indices, and foreign trade and foreign direct investment is evaluated. Within the scope of analysis, the countries are evaluated in four basic categories according to 2017 income classification of the World Bank. Because of the problem of time and data pairing, the corruption indices have been analyzed with two different models generated over different time periods (ICRG 1995-2015 / CPI 2003-2015). As a result of the analysis; the models which are established for both ICRG and CPI indices are found significant. In order to assess the impact of the customs duties ICRG and CPI models for the 60 countries that aren't categorized in 2003-2015 periods have significant results. In both models, it is seen that increase in exports decreased the corruption while increase in customs duties rates increase the corruption. Unlike previous studies, using the corruption variable, which is the sub-index of the ICRG index, evaluating countries with income categories, and using panel data analysis are unique aspects of this study.