Zekâtın modern anlamda kurumsallaşması ve Türkiye için uygulanabilir bir model önerisi

Abstract

Zekât, İslam'ın emrettiği mâlî ibadetlerin başında gelmektedir. Bu ibadetin amacı, toplum içerisinde bulunan zenginler ile fakirler arasında oluşabilecek sosyal ve ekonomik olumsuzlukları ortadan kaldırmak ve toplum içerisindeki her Müslümanın aslî ihtiyaçlarını karşılayabilecek bir refah seviyesine ulaştırmaktır. Zekâtın özünde malları temizlemek ve ruhu tezkiye etmek vardır. Zekât, her Müslümanın üzerine farz olmamakla birlikte; kişi gerekli şartları sağlaması halinde, mallarından zekâtını ayırıp, Allah'ın Tevbe Sûresi'nde belirlediği sınıflara, zekât müessesesi aracılığıyla ulaştırmak zorundadır. Zekât, İslamî esasları benimsemiş bir otoritenin yani İslam devletinin bir organı olarak düzenlenmeli; toplanıp, dağıtılmalıdır. Çünkü Peygamberimiz (S.A.V.) döneminde bu şekilde uygulanmış ve çeşitli delillerle de bu ibadetin organizasyonunun, İslam devletinin bir görevi olduğu belirtilmiştir. Fakat kısa bir süre sonra zekât ibadeti, devletin bir organizasyonu olmaktan uzaklaşarak ferdî olarak ifâ edilen bir yapıya dönüşmüştür. Günümüzde Malezya, Endonezya, Suudi Arabistan gibi ülkelerde zekâtın devletin akredite ettiği bir organizasyon aracılığıyla toplanıp, belirlenen sınıflara dağıtılması hususunda çalışmalar yapılmaktadır. Böylece ferdi olarak yapılması halinde amacına ulaşmasından uzak olan sonuçlara verimli bir şekilde ulaşılabileceği düşünülmektedir. Bu bilgiler ışığında, günümüzde zekâtın devletin organize ettiği özel bir yapıda faaliyet gösterecek bir organizasyon ile Türkiye'de uygulanması mümkündür. Ülkemizin hukûkî şartlarını göz önüne alarak oluşturduğumuz model ile Türkiye'de zekât potansiyeline ulaşacağını düşünmekteyiz.

Zakat is one of the leading fiscal worships (ibadah) that Islam orders. The purpose of this worship is to remove the social and economic problems that may arise between the rich and the poor in the society and to bring prosperity to a level that meets the essential needs of every Muslim. Zakat has the functions of cleansing the goods and purifying the spirit (tazkiyah al-nafs) in its essence. Giving zakat is not obligatory on every Muslim. However, if a person meets the necessary requirements, he needs to sever alms (zakat) from his goods and convey it to the groups determined by Allah in Surah Repentance (Tawba) through the zakat institution. The zakat institution should be regulated as an organ of the authority which has adopted Islamic principles, in other words the Islamic state, and zakat should be collected and distributed by this authority. This way of worship was practised during the time of Prophet (PBUH) and it is stated in a variety of evidences that the organization of this worship is the duty of the Islamic state. But shortly after, Zakat drifted away from being an organ of the Islamic state and evolved into a structure which is performed in severalty. Today, studies are being made in countries such as Malaysia, Indonesia and Saudi Arabia in the matter of colleting zakat through an organization accredited by the state and distribution of zakat to designated groups. In order to achieve the set targets in an efficient manner zakat should not be distributed on an individual basis. In light of this, nowadays it is possible to create a model that operates in a special structure that is organized by the state for distributing zakat in Turkey. Legal requirements in Turkey have been taken into consideration when creating this model and it is believed that this model will find the potential of zakat in Turkey.