Karabağnameler çerçevesinde Karabağ'da siyasi ve askeri gelişmeler

Abstract

Hakim bir noktada yer alan Karabağ bölgesi, birçok devletin dikkatini çekmiş ve egemenliği altına girmiştir. Söz konusu bölgeye hakim olan devletlerden bir tanesi de Safevi Devleti'dir. Nadir Şah'ın iktidarının sonlarına doğru Safevi Devleti'nde görülen zayıflama, hanlıkların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu hanlıklardan biri olan Karabağ Hanlığı, Nadir Şah'ın ölümünden sonra kurulmuş ve Rus işgaline kadar bağımsızlığını sürdürmüştür. Penah Ali Han, önce Nadir Şah'a karşı hakimiyet mücadelesi vererek daha sonra da etraftaki hanlıkları egemenliği altına alarak Karabağ Hanlığı'nı kurmuştur. Penah Ali Han'dan sonra tahta çıkan İbrahim Halil uzun süre iktidarda kalmış ve sınırları genişletmiştir. İbrahim Han dönemi bir yandan başarılarla dolu geçerken Rusların Kafkasya'ya doğru ilerlemesiyle durum değişmiş ve hanlık Rusya'ya bağlanmıştır. 1805 Kürekçay, 1813 Gülistan ve 1828 Türkmençay Antlaşmaları, Karabağ Hanlığı'nı Rusya'ya bağlı hale getirmiştir. Bu çalışma, Penah Ali Han'ın, Hanlığı kurma mücadeleleri ile başlayıp İbrahim Han dönemi ve sınırların genişletilmesi ile devam edip Rusya'nın Kafkasya'ya ilerlemesi ve Türkmençay Antlaşması ile sona ermiştir. Türkmençay Antlaşması'ndan sonra Ermeni Devleti kurmayı amaçlayan Rusya, Kafkasya bölgesine Ermenileri yerleştirerek nüfus çoğunluğunu sağlamalarına zemin hazırlamıştır. Yerleşilen yerlerden biri olan Karabağ bölgesinde bu antlaşmadan sonra Rus ve Ermeni işgali başlamıştır.

Karabakh region located in avantage point attracted the attetion of many governments and fell under the sovereignty of them. One of the governments having vantage points is Safevi state. Though the end of Nadir Shah power, the weakening of Safevi State resulted in the appearing of the khanates. Karabakh khanate, one of these khanates, was founded after the death of Nadir Shah and went on its independency until the Nadir Shah for sovereignty and then taking the khanates around under sovereignty. İbrahim ascending the throne after Penah Ali Khan was on the throne for a long time and extended the territories. On one hand, while the period of İbrahim Khan took achievements, on the other hand, the situation changed with the movement of Russia towards Caucasia and the khanate was taken by Russia. The treaties in 1805 Kürekçay in 1813 Gülistan and in 1828 Türkmençay caused Karabakh Khanate to be dependent to Russia. This study started with the struggle of Penah Ali Khan for founding the khanate; went on İbrahim Khan period extending the territories and finished the movement of Russia towards Caucasia and the treaty of Türkmençay. After the treaty of Türkmençay, Russia aiming at founding an Armenian state prepared the ground for making the Armenians became majority, dorniciling the Armenians in the region of Caucasia. In Karabakh region, one of the inhabited places, Russian and Armenian invasion started after this treaty.