Geçiş ekonomilerinin büyümesinde beşeri sermayenin rolü : Orta Asya ülkeleri örneği

Abstract

Beşeri sermayenin iktisadi büyümedeki önemi 20. yüzyılın 2. yarısından itibaren araştırılmaya başlanmış ve günümüze kadar devam etmektedir. Özellikle günümüzde yaşadığımız bilgi ve teknoloji çağında beşeri sermayenin büyümedeki rolü gittikçe artmaktadır. Farklı dönemleri ve farklı ülke grupları üzerinde yapılan yüzlerce çalışmada ikisinin arasında güçlü bir bağ olduğu ekonometrik analizlerle ispatlanmıştır. Araştırmada merkezi planlamadan piyasa ekonomisine geçen ve iyi seviyede beşeri sermaye düzeyine sahip fakat geçiş sürecinden ekonomisi ve beşeri sermaye potansiyeli büyük darbe alan geçiş ekonomileri olan dört Orta Asya ülkesinde (Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan, Türkmenistan) 1991-2014 döneminde büyüme ile beşeri sermaye ilişkisi araştırılmaktadır. Bu amaçla büyümeyi temsilen Gayri Safi Yurt İçi Hasıla, eğitim ve sağlık göstergesi olarak GSYH'deki eğitim ve sağlık harcamaları oranları, beşeri sermaye düzeyi olarak İnsani Kalkınma Endeksi kullanılmıştır. Panel Johansen-Fisher, Kao eşbütünleşme, Panel FMOLS testleri ile yapılan analizlerin sonuçlarına göre uzun dönemde 4 Orta Asya ülkesinde beşeri sermaye unsurları ile ekonomik büyüme değişkenleri arasında güçlü bir bağ olduğu tespit edilmiştir.

The importance of human capital in economic growth began to investigate since the second half of the 20th century and continues to this day. Especially today, when we live in the information, science and technology age the role of human capital in the economic growth is increasing. İn hundreds of studies including different periods and different groups of countries the econometric analysis demonstrated a strong relationship between human capital and economic growth. The purpose of this study is to investigate the relationship between human capital and economic growth in the 4 transition economies of Central Asia (Kazakhstan, Kyrgyzstan, Uzbekistan, Tajikistan) during the period from 1991 to 2014. These countries have switched from command to market economy and having a good level of human capital before transitional period, but received major blows to the economy and human potential during the transitional process. İn econometric analysis we used the Johansen-Fisher and Kao panel cointegration, Panel FMOLS methods. The cointegration test results show that there is a cointegration relationship between human capital and economic growth in transition economies