İbn Battûta Seyahâtnâmesi'nde kültürel unsurlar

Abstract

Seyahatnameler yazıldığı döneme ışık tutar. Seyahatnamelerin yazıldıkları dönem ile ilgili maddi ve manevi kültürel unsurların doğrudan veya dolaylı tespitleri yapılabilmektedir. Seyahatnamelerde tespit edilecek kültürel ürünler elbette yazarın dikkati oranında şekillenmekte ve yazarın kültürel birikimi ile doğru orantılı olmaktadır. Dönemlerinin canlı birer tanığı olan seyahatnamelerin özellikle kültür bilimciler tarafından incelenmesi kültürel süreklilik adına önem arz etmektedir. Bu bakış açısı ile kültürü, bir toplumun birikimi yani yapıp ürettiği her şey olarak kabul etmekteyiz. Tarihe ve kültüre kaynaklık eden bir eser olan İbn Battûta Seyahatnamesi'ndeki kültürel unsurların belirlenmesi, bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Seyahatname'de yer alan Türk kültürü ve yabancı kültürler ile ilgili halkbilimi unsurlarının tespit edilmesi ise çalışmanın amacını oluşturmaktadır. İbn Battûta, Arap ülkelerinden başlayıp Anadolu, Kırım, Maveraünnehr, Hindistan, Çin ve Afrika gibi çok geniş bir coğrafyanın kültürel özelliklerine tanıklık etmiştir. Çalışmada, seyyahımızın gezdiği coğrafya Arap ve Afrika Coğrafyası, Anadolu Coğrafyası, Türk İlleri (Kırım, Maveraünnehr, Horosan), Hindistan ve Diğer İller olarak beş bölüme ayrılmış ve her bölüm ülkelere göre sınıflandırılarak kültürel unsurlar tespit edilmiştir. Halk edebiyatı, evlenme, ölüm, inanç-inanış, gelenek, âdet, dans, müzik, mimari, sanat vb. gibi kültürel unsurlar tespit edilip elde edilen veriler ana ve alt başlıklar halinde incelenerek sınıflandırılmıştır.

Travelogues written shed light on the period. Tangible and intangible cultural elements made can be directly or indirectly identified by the period in which they have been written. Certainly in travelogues, the cultural elements that will be determined, rate the author's attention shape and would be proportional with the author's cultural accumulation. Travelogues are a living witness of the epoch in which they have been passed, It's important to be examined by the scientists, especially for cultural continuity. In perspective, we put into consideration the cultural society and all cultural products which belong to this society. Ibn Battuta's travelogue as a history and culture work, the main subject of this study is to identify the cultural elements during Ibn Battuta trips. The purpose of this study is to determine in those travelogues the folkloric elements of Turkish and foreign culture. Ibn Battuta has witnessed the cultural characteristics of a big geographical area. His journeys included trips to Arab countries, Anatolia, Crimea, Transoxiana, India, Chine, Africa, etc… In this study, Ibn Battuta travels have been divided into five geographical sections as Arabic and Africa regions, Anatolia regions, Turkish regions (Crimea, Transoxiana, Khorasan), India regions and others; and the countries' cultural elements have been determined according to these regions. The cultural factors such as folk literature, marriage, death, faith-beliefs, traditions, customs, dance, music, architecture, art, etc… have been used as the main data of this study and the results have been sorted and classified after examining these cultural factors.