İsmet Özel'de islamcılık düşüncesi

Abstract

En genel anlamıyla İslam'ı bir bütün olarak yeniden hayata hakim kılmayı ve toplumun her alanında İslami bir dönüşümü amaçlayan İslamcılık düşüncesi, ortaya çıktığı on dokuzuncu yüzyıldan günümüze kadar Türk düşün hayatın en önemli fikir akımlarından biri olarak kabul edilmiştir. Söz konusu akım içerisinde fikirlerini ifade eden düşünürler toplumdaki aksaklıklara İslami temelde çözüm önerileri ve teklifler sunmaya çabalamışlardır ve bu akım içerisinde kendilerine bir yer edinmişlerdir. İslamcılık düşüncesinin Osmanlı döneminden başlayan ve günümüze kadar uzanan tarihselliği muhakkak ki bize bu hareketin kaynakları ve genel karakteri hakkında bir çıkış noktası vermektedir. Ancak bu çalışmanın konusu ne İslamcılık hareketinin tarihselliği ne de bu hareketin tarihsel süreçte öne çıkan özelliklerinin incelenmesidir. Bundan başka Osmanlı ve cumhuriyet dönemlerinde İslamcılık düşüncesine/hareketine katkı sağlayan düşünürlerin, kendilerine özgü fikirleri de bu çalışmanın içerisinde özel bir başlık altında ele alınmamıştır. Bu çalışmanın amacı Cumhuriyet dönemi İslamcılık hareketi içerisinde kendine özgü bir söylem üreten İsmet Özel'in İslamcılık düşüncesini bir bütünlük içinde anlamak ve yorumlamaktır. Bu nedenle çalışmada İsmet Özel'in İslamcılık düşüncesinin temel parametrelerinin neler olduğu, Özel'in bu düşünce aracılığıyla Türkiye'ye neyi teklif etmek istediği, İslamcılık düşüncesini milli söylemle nasıl bütünleştirdiği ve bu söylemi inşa ederken hangi düşünsel izlekleri takip ettiği anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu amaç etrafında hem İslamcılık düşüncesi hem de İsmet Özel hakkında gazete, dergi ve kitaplardan oluşan ikincil kaynaklar incelenmiş ve eleştirel kaynak taraması yapılmıştır. Özel'in her şeyden önce İslam'ın ana kaynaklarıyla kurulan gerçek ilişki temelinde modern dönemde Müslümanca bir düşünme ve yaşama pratiğini ortaya koymayı amaçladığı söylenebilir. Bundan başka Özel, Türkiye tarihini yeniden ve özgün bir şekilde yorumlayarak bu tarih içinde yüklendiği rol itibariyle Türklüğe yeni bir tanım getirme çabasındadır. Söz konusu bu çabanın Türkiye'de millet kimliği üzerinden kaynaklanan tartışmalara esaslı bir çözüm bulma amacı taşıdığı söylenebilir. Özel, öne çıkardığı tarih yorumuyla Türklüğe ve Türkiye'ye İslami temelde yüklediği anlamlarla, İslamcılık düşüncesini milli bir söyleme kavuşturmuş görünmektedir.

In the most general term, Islamism aims to make Islam dominant over all aspects of life and tries to realize Islamic transformation for every level of social life. It has been accepted one of the most important movements of thoughts in Turkish intellectual life since 19th century. Thinkers belonging to Islamism movement tries to propose Islamic solutions for problems which were socially hard to solve. Historicity of Islamism thought, starting from Ottoman period and reaching the present day, can surely gives us starting point about general characteristic of Islamism and source of this movement. But the aim of this study is neither to give a full account of the historicity of Islamism nor characteristics of this movement that makes themselves more prominent in the course of history. Additionally, individuals who made contribution to Islamism thought in the Ottoman or Republican period are not examined in this study. The aim of this study is to interpret and understand İsmet Özel's Islamism thought in a holistic way which occupies a unique place in Republican period Islamism thought. For this reason, in this study, basic parameters of İsmet Özel's Islamism thought, his proposal about solving social, economic and political problems in Turkey, his integration of nationalistic discourse with Islamism thought, and paths that he takes while establishing his discourse can try to make more understandable. Hence, for this reason, secondary literature about Islamism thought and İsmet Özel is examined and critical literature review is held. It can be argued that Özel aims a kind of Islamic thinking and living practice which has very strong relationship with the main sources of İslam. In addition to this, Özel by reinterpreting Turkey's history in a unique way, tries to describe Turkishness in a new way. In this attempt, he tries to propose a solid solution to the debate about national identity. Özel transforms Islamism thought to a nationalistic discourse by the help of his historical reinterpretation.